جایگاه فرهنگ عمومی در دستیابی به اهداف برنامه‌های توسعه

توسعه و ارتقای سطح کمّی و کیفی زندگی مادی و معنوی جوامع از مباحث مهم در عرصه بین‌الملل و مجامع علمی و سیاستگذاری‌ دولت‌ها است. نظریه‌های مختلفی درباره توسعه مطرح گردیده است، اما پس از نزدیک به یک قرن پرداختن به این بحث اساس هر گونه تحول مثبت، ارتقای سطح فکری و فرهنگی افراد و جامعه قلمداد شده است. اگر چه در ابتدا شاید برای بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران چندان قابل قبول نبود و یا اینکه تصور می‌کردند تفکر و بینش فرهنگی می‌تواند بخشی از عوامل رشد و پیشرفت باشد، اما به تدریج ثابت شد که اساس هر تحول جدی، عمیق و بلندمدت، بینش فکری، فرهنگی و معیارهای ارزشی افراد جامعه است.این تغییر نگرش به موضوع رشد و ارتقا ، شیوه‌ی مدیریت و برنامه‌ریزی در مراکز علمی دنیا را به طور کلی دگرگون ساخته است. حتی در بخش مدیریت کیفیت تولید هم قبل از اینکه به سراغ مواد، ابزارها و سیستم‌ها بروند به سراغ تفکر، بینش و معیارهای موجود در میان دست‌اندرکاران یک صنعت می‌روند؛ زیرا معتقدند که چنانچه تفکر افراد مبتنی بر اصول مثبت باشد در ارتقای کیفیت کالا موثر خواهد بود. از اینرو یکی از ابزارهای کنترل و ارتقای کیفیت تولید، بینش و ارزش‌های موجود در مدیریت، کارکنان و کارگران یک تشکیلات است که شاید در ایران این بحث کمتر شناخته شده باشد؛ در حالی که امروز در دنیا بحث کیفیت قبل از ورود نیروی انسانی به کارگاه، موسسه و یا شرکت است. نخست، تفکرات، انگیزه‌ها، معیارها و دیدگاه‌ها ارزیابی می‌شود. برای اینکه آنان به این نتیجه رسیده‌اند که قدرت فرهنگی و فکری و کارآمدی علمی افراد، تاثیر بسزایی در کارآیی و کیفیت گردش کار و تولید نهایی در هر بنگاه اقتصادی دارد.در جوامع اسلامی از مبانی اعتقادیِ اصولی که دقیقاً در دین اسلام به آن تاکید شده استفاده‌ی مفید نشده است. مثلاً از حیث اعتقادی و ارزشی تمامی کارها باید بر اساس اصل ایمان واقعی و عمیق به خدا و قیامت و نیز اصل تقوا صورت ‌پذیرد که این امر طبعاً تفاوت عمیقی بین معتقدان به این اصل و اشخاص بی‌اعتقاد به وجود می‌آورد. البته در زمینه‌های اداری، تولیدی و خدماتی، کم و بیش این واقعیت را به صورت نظریه پذیرفته‌ایم، اما در عمل چندان توجهی به آن نمی‌کنیم.فرهنگ عمومی از مباحث تعیین‌کننده در مدیریت کلی جوامع و در مجموع مدیریت بخش‌های مختلف جامعه می‌باشد. به گونه‌ای که سرمایه‌گذاری برای ارتقای سطح فرهنگ عمومی از ضرورت‌های بسیار مهم به حساب می‌آید.