زمینه ها و موانع تعامل جمهوری اسلامی ایران با همسایگان در حوزه قفقاز جنوبی

فروپاشی اتحاد شوروی مهم‌ترین رخداداد ژیوپلیتکی پس از فروپاشی امپراتوری اتریش – هنگری و اضمحلال عثمانی بوده است. برای جمهوری اسلامیایران بطور مشخص فروپاشی شوروی به منزله پایان تهدید همسایگی با ابر قدرتی محسوب می شد که در بسیاری از سالهای حیاتش چه به عنوان امپراتوری تزاری و چه به عنوان حکومت شورایی سیاسی خصمانه، مداخله گرانه و حتی گسترش طلبانه را نسبت به ایران اتخاد کرده بود. از این رو به جرات می‌توان فروپاشی شوروی را به عنوان رفع یکی از تهدیدات تاریخی امنیتی ایران قلمداد کرد. با این وجود تحول ژیوپلتیک مزبور موجد پاره ای تهدیدات امنیتی نیز برای ایران بوده است که در نوشتار حاضربه پاره ای از آنها در حوزه قفقاز جنوبی اشاره خواهیم داشت. تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی با توجه به جایگاه ژیوپلتیک ایران و سابقه طولانی حضور سیاسی - فرهنگی ایران در منطقه قفقاز، پیوندهای تاریخی ایران با کشورهای این منطقه و وجود فرصتها و تهدیداتی که در این حوزه جغرافیایی از ناحیه کشورهای منطقه و بازیگران رقیب پیرامونی و قدرتهای مداخله گر فرامنطقه ای متوجه ایران می گردد از ضرورت و اهمیت برخوردار است.