تحلیلی بر علل و فرآیند وقوع انقلاب اسلامی بر اساس نظریه تاریخ طبیعی انقلاب‌ ها

چرایی و چگونگی وقوع انقلاب‌ها از جمله موضوعات مهمی است که از قرن‌ها پیش مورد توجه فیلسوفان، تاریخدانان و اندیشمندان سیاسی قرار گرفته و حاصل تلاش نظری آن‌ها، شکل‌گیری نظریه‌های مختلف در باب انقلاب بوده است. جک‌گلدستون این نظریه‌ها را در سه نسل متفاوت (نظریه‌های تاریخ طبیعی، نظریه‌های عمومی خشونت سیاسی و نظریه‌های ساختاری) جای داده و انقلاب اسلامی ایران را مبدع نسل چهارم انقلاب‌ها قلمداد کرده است. هدف اصلی این مطالعه، تحلیلی بر فرآیند انقلاب اسلامی بر اساس دیدگاه نسل اول نظریه‌پردازان انقلاب‌ها تحت عنوان «تاریخ طبیعی انقلاب‌ها» می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی – تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی می‌باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در پاره‌ای موارد، علل وقوع و فرآیند انقلاب اسلامی (مانند تغییر بیعت روشنفکران، اصلاحات دیرهنگام و نافرجام رژیم پهلوی، سقوط رژیم پهلوی با یک بحران سیاسی حاد، اختلاف میان انقلابیون، به قدرت رسیدن موقتی میانه‌روها، عبور از رادیکالیسم به عمل‌گرایی و دوران ترمیدور) تا حدود زیادی منطبق با دیدگاه نسل اول نظریه‌های تاریخ طبیعی انقلاب‌ها می‌باشد.