تئاتر؛ تلاقی‌گاه هنر و علم

بسیاری علم و هنر را دو رشته‌ی جدا از هم می‌دانند، با این تعریف که یکی دارای خلاقیت زیبایی‌شناسانه و دیگری کاربرد فنون و روش‌ها است. اما مطالعه تاریخ هنر نشان می‌دهد که این دو قلمروی به‌ظاهر متفاوت همواره تحت تاثیر یکدیگر بوده‌اند. سی پی اسنو، دانشمند و رمان‌نویس انگلیسی از اولین کسانی بود که بر این شکاف عظیم صحه گذاشت. اسنو هنر و علم را دو «قلمرو» متمایز می‌دید و بر این باور بود که عصر جدید، شکافی عظیم میان این دو قلمرو ایجاد کرده است. ازاین‌رو، هنر و علم را دو «فرهنگ» متمایز می‌نامید. او راه غلبه بر شکاف میان هنر و علم را در تولید بخت‌هایی خلاقانه می‌دانست. مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان این دو قلمروی به‌ظاهر متمایز را به‌هم ربط داد؟ هنر تئاتر در تلاقی‌گاه دو قلمرو قرار می‌گیرد و امکانی خلاقانه برای پرکردن این شکاف است. مقاله حاضر با استفاده از نظریه اسنو و به روشی تحلیلی در تلاش است این بخت‌های خلاقانه در تئاتر را در سه سطح واکاوی کند: 1) نمایشنامه‌های علمی 2) نمایشنامه‌های علمی پست‌دراماتیک 3) تئاتر فناورانه. درنتیجه‌ی واکاوی تلاقی امکانات خلاقانه هنر تئاتر با فنون علمی در این سه سطح می‌توان دید که هنر و علم به‌ طور متناوب در خدمت یکدیگر بوده‌اند. در سطح اول تئاتر وسیله‌ای می‌شود برای آموزش علم و نظریات علمی عاملی می‌شوند برای شکل‌دادن به فرم نمایشنامه. در سطح دوم، متن دیگر نقشی محوری ندارد و نظریات علمی بیش‌ازپیش به درون فرم اجرا نفوذ کرده و به خدمت فرم‌های اجرایی درآمده‌اند. چنین امری در پی گفت‌وگوی مستقیم میان هنرمند و دانشمند ممکن می‌شود. رابطه هنر و علم با گذر از دو سطح نمایشنامه‌های علمی و نمایشنامه‌های علمی پست‌دراماتیک، در سطح سوم و در اجراهای فناورانه، در فرم جدید «هنر علمی» به کمال می‌رسد، هنری که ترکیبی است تفکیک‌ناپذیر از علوم فناورانه و هنرهای اجرایی. بنابراین می‌توان گفت «هنر علمی» پلی است میان این دو قلمرو. اما پیش‌شرط آن همکاری دوطرفه‌ی هنرمندان و دانشمندان است و تحقق این همکاری نیز در گرو شناخت کامل طرف مقابل و اعتماد به تخصص‌های یکدیگر.

exploring the intersection of art and science in theatre

the perceived schism between art and science has long been a subject of discussion, notably articulated by c.p. snow as the two cultures. in his opinion this division could be solved by creative chances. this article aims to explore the answer to this question how does the intersection of art and science become achievable? theatre, as an art form, stands as the most compatible meeting ground between these disciplines. examining the extensive history of theatre reveals numerous instances where theatre offers opportunities for bridging the profound gap between these seemingly disparate disciplines. this exploration categorizes this intersection into distinct levels: 1) science plays 2) postdramatic science plays 3) technological theatre. through an analysis of these levels, it becomes evident that all disciplines alternately complement and enhance one another. at the initial level, plays act as platforms to educate audiences on scientific theories, exemplified by carl djerassi's works. scientific concepts, such as the uncertainty principle, also influence the construction of these plays, akin to michael frayn's 'copenhagen'. the second level referred to by kristin shephard-barr as ‘postdramatic science plays’ deepens the fusion of science and art. at this level, text does not play a central role in constructing the theatre, instead, the scientific theories shape the form of the performance. scientific theories act as a blueprint for the play's structure. furthermore, playwrights actively engage with scientists to enhance their understanding and incorporate scientific concepts into their work, such as the cooperation of luca ronconi and john d. barrow. as a result, the intertwining of art and science deepens at each level, ultimately culminating in the third level: technological theatre. in technological theatre, which is referred to as digital theatre in contemporary performances, technology plays a key role in the performance which necessitates the collaboration between artists and engineers. performances are regarded as a new form of art that we call “scientific art”, “scientific art” is an inseparable combination of technological science and performative arts. this level represents a direct intersection, serving as a vital bridge across the perceived cultural gap. however, the success of this evolution heavily relies on establishing a foundation of mutual cooperation and trust between artists and scientists.