خلاهای موجود در قضاوت ارسطو درباره‌ی هفت نمایش‌نامه‌ی بازمانده از آیسخولوس

بوطیقای «ارسطو» مشحون از اطلاعات ارزشمندی است که به‌دلیل ساختار طرح‌وار کتاب، محتاج تفسیر است. یکی از این بخش‌ها، قضاوت ارسطو از ابتکارات تراژدی‌سرایان است. در این میان، بررسی قضاوت ارسطو از «آیسخولوس»، به‌دلیل قدمت آثار او، ضرورتی مضاعف دارد. ارسطو چهار ابتکار به آیسخولوس نسبت می‌دهد که عبارت‌اند از: افزایش بازیگران و نقشوران نمایش‌ها، کاهش اهمیت خنیاگران، توجه به گفت‌وگوی شخصیت‌ها، و به‌گزینی «موتوس». قضاوت‌هایی درباره‌ی ابتکارات آیسخولوس که بسیاری از پژوهش‌گران بوطیقا و ادبیات نمایشی، به‌تبع ارسطو آن‌ها را مولفه‌های ثابت آثار آیسخولوس در نظر گرفته‌اند. از این میان، اگرچه سه مورد اول این مولفه‌ها، تاحدی به یکدیگر نزدیک است؛ باتوجه به زاویه‌ی متفاوت نگاه، ارسطو آن‌ها را از یکدیگر جدا کرده است. باتوجه به اهمیت الگوی ارسطو در نقد و بررسی نمایش‌نامه‌های آیسخولوس و دیگر شاعران شاخص یونان باستان، هدف اصلی این پژوهش، بررسی میزان سازگاری الگوی ارسطو با هفت نمایش‌نامه‌ی آیسخولوس و واکاوی خلاهای این چارچوب و خطاهای ارسطو، در بررسی آثار این نمایش‌نامه‌نویس بوده است. روش پژوهش نیز به ترتیب چنین است: مطالعه‌ی تمام آثار آیسخولوس و بوطیقای ارسطو برای دستیابی و شناسایی نوعی تحلیل‌های مستقیم ارسطو از آیسخولوس و شناسایی مولفه‌های ارسطویی و مقابله‌ی آن‌ها با تمام آثار باقی‌مانده از او و همچنین تحلیل معیارهای مزبور و بررسی تطور آن‌ها در آثار آیسخولوس به‌ترتیب قدمت سرایش. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، از مولفه‌های چهارگانه‌ی یادشده، قضاوت ارسطو از موتوس با آثار آیسخولوس عمدتا همخوانی دارد؛ اما در مولفه‌های افزایش بازیگران و کاهش اهمیت خنیاگران، مثال‌های نقض متعددی در تطبیق هفت نمایش‌نامه‌ی آیسخولوس و بوطیقای ارسطو می‌توان دید. به‌نظر می‌رسد، یکی از علل اصلی این تناقض و خلا در چارچوب، بررسی نکردن تمام آثار آیسخولوس و تکیه‌بر دیگر شاعران برتر یونان در تدوین بوطیقا بوده است.

the flaws of aristotle`s judgment on æschylus’ seven survived plays

aristotle’s poetics has valuable information in various sections which needs to be interpreted owing to its particular structure. one of these sections is aristotle’s judgment on the tragedians’ innovations. thus, the interpretation of aeschylus’ plays is particularly significant because he is the earliest of the three great tragic poets. aristotle has attributed four innovations to aeschylus: increasing the number of actors, decreasing the importance of chorus, attention to dialogue, and best-selecting the mythos. although except the latter, the other are approximately close to each other, aristotle has separated them into sections based on different perspectives. the main purpose of this research is to analyze to what extent aeschylus’ plays are in line with aristotle’s poetics and to identify the flaws of the aristotelian model. the method which is used in this article consists of perusing all aeschylus’ survived works and aristotle’s poetics for identifying aristotle’s direct analyses of him and analyzing the elements which have been mentioned above and reviewing their development based on the date of their composition. the results of the research show that among all four mentioned elements, aristotle`s judgment on the mythos applies to the plays; but as for the other two elements, namely increasing the number of actors and decreasing the importance of chorus, there are several instances that refute the aristotle’s arguments in poetics regarding these plays. it seems one of the most eminent reasons for this contradiction is that in compiling poetics all aeschylus’ plays have not been analyzed and other great greek poets have been taken into consideration.