منجی در صبح نمناک اکبر رادی به مثابه بازنمایی میدان تئاتر در سال های پایانی دهه پنجاه شمسی

اکبر رادی نمایشنامه‌نویس واقع‌گرا و یکی از چهره‌های تاثیر‌گذار در میدان تئاتر نوین ایران، در بسیاری از آثار خود به بازنمایی فضای روشنفکری هنر ایران پرداخته است و نمایشنامه منجی در صبح نمناک (1358) او تنها اثری است که در آن به شیوه‌ای بازنمایانه مواضع عاملان میدان تئاتر نمایشنامه نویس، کارگردان به مثابه تولیدکنندگان و ناشر، صاحب جراید و منتقد به عنوان توزیع کنندگان، در فضای اجتماعی سالهای پایانی دهه پنجاه شمسی انعکاس یافته است. مقاله حاضر در پرتو نظریه کنش بوردیو کنش‌شخصیتهای نمایشنامه به عنوان عاملان میدان هنر و تئاتر با توجه به عادت‌واره و سرمایه‌های آنان و تعامل این میدان، با میدان قدرت را مورد توجه قرار داده است تا با فراروی از برخوردهای عین گرایانه یا ذهن گرایانه رابطه میان موضع نویسنده در میدان تئاتر و موضع گیری‌اش در اثر خود را آشکار کند. مطالعه میدان تئاتر بازنمایی شده حاکی از آن است که گرایش عاملان میدان تئاتر در دهه مذکور، اعم از تولیدکنندگان و توزیع کنندگان به سمت میدان‌هایی مانند سیاست و اقتصاد موجب از دست رفتن خود مختاری میدان شده و عاملانی که با توجه به سرمایه نمادین خود در صدد حفظ خود مختاری هنر و ماندن در موضع هنر مستقل بودند در شرایط از هم گسیختگی میدان، حیات زیستی و هنری خویش را از دست دادند. این مطالعه با روش پیشنهادی بوردیو به شیوه‌ای اسنادی و زندگی نامه‌ای خط سیر نویسنده و شخصیت اصلی نمایشنامه را با توجه به مقدورات میدان تئاتر در سالهای پایانی دهه پنجاه، تعقیب کرده تا بتواند هومولوژی نویسنده و شخصیت اصلی را به عنوان هدف غایی مقاله بسنجد. حاصل آنکه با توجه به فضای مقدورات بازه زمانی مورد مطالعه شباهت ساختاری موضع گیری رادی در نمایشنامه نشان از مواضع تعدادی از هنرمندان مستقل تئاتر در پایان دهه پنجاه بازنمایی می‌کند که لغزیدن میدان به سمت قطب های سیاست و اقتصاد حیات هنری آنان را به خطر انداخت.

akbar radi’s “savior on a wet morning” as the representation of theatre field in the late 1350s

akbar radi, a realistic playwright and one of the most influential figures in iran's modern theater field, has represented the intellectual atmosphere of iranian art in many of his works including “hamlet with season salad” (1978) and “night on the wet cobblestone” (1999). his play “savior on a wet morning” (1979) is the only work in which the positions of the theater agents in the social atmosphere of the late 50s have been reflected in a representative way. the present study, in the light of bourdieu's theory of action, considers the characters of the play as agents of the art and theater field including the playwright, director and publisher, literary critic, and magazine owner as well as their habitus and capital and studies interaction of this field with the field of power, in order to search beyond objective or subjective approaches and to reveal the relationship between the author's position in the theater field and his position in his work. the study of the represented theater field indicates that the tendency of the actors of the theater field in the above-mentioned decade, including producers and distributors towards fields such as politics and economy has caused the loss of autonomy of the field, and the actors who, according to their symbolic capital tried to maintain the autonomy of art and remain in the position of independent art, lost their biological and artistic life in a fragmented field. this study, with the method proposed by bourdieu, in a documentary and autobiographical way, has followed the trajectory of the author and the main character of the play, considering the possibilities of the theater field in the late ‘50s, in order to identify the homology of the author and the main character as the ultimate goal of the study. the result of this article indicates that considering the possibilities of the studied era, the structural similarity of radi's position in the play shows the positions of a number of independent theater artists at the end of that decade whose artistic lives were jeopardized by the slipping of the field towards the poles of politics and economy.