تبیین مولفه‌های جامعه‌شناسانه تقابل سنت و مدرنیسم در خانواده ایرانی و نمود آن در آثار سینمایی دهه هفتاد (مورد پژوهی: دو فیلم زیر پوست شهر و دو زن)

رخدادها و تغییرات مهم فرهنگی‌واجتماعی که در دهه هفتاد، برای جامعه معاصر ایران اتفاق افتاد، تاثیرات زیادی بر سینمای ایران داشت. نگاهِ حاکم بر سینمای دهه‌ی شصت، از فیلم‌هایی با محتوای ملی‌ومذهبی که در قالب سینمای دفاع‌مقدس نمود می‌یافتند، به درام‌های اجتماعی و روان‌کاوانه تغییر مسیر داد. دراین‌میان در جامعه، مهم‌ترین اتفاق، حضور طبقه‌ی متوسط‌ و به‌دنبال آن تغییر نگرش اجتماعی‌وفرهنگی مردم بود. طبقه‌ای که با نگاهی مدرن، تلاش می‌کرد تا نقش مهم‌تری در معادلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه برعهده بگیرد. تقابل سنت و مدرنیسم اگرچه سبقه‌ای طولانی در ایران دارد، اما در دهه هفتاد و با حضور طبقه‌‌ی متوسط شدت بیشتری به خود گرفت. سینما هم با تطبیق خود با این فرآیند، نگاهی جامعه‌شناسانه به مشکلات و معضلات اجتماعی حادث‌شده از این تقابل، به‌ویژه در مبحث خانواده داشت.در این پژوهش با نگاهی به دو فیلم اجتماعی شاخص این دهه، یعنی «زیر پوست شهر» و «دو زن»، هدف آن است که مهم‌ترین آنومی‌های اجتماعی و خانوادگی جامعه معاصر ایران از نگاه این دو فیلم موردبررسی قرار گیرد. روش تحقیق، توصیفی- تاریخی و برمبنای تحلیل‌های آماری بوده و ابزار مطالعات، کتابخانه‌ای و پرسش‌نامه است. برای استخراج شاخصه‌های اجتماعی مدنظر این دو فیلم، نیاز به ابزاری مناسب برای خوانش بود. ازاین‌رو از اصل همنشینی و جانشینی نشانه‌شناسی مدنظر سوسور استفاده شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در فیلم «دو زن»، متغیرهای کاهش هویت محلی، فربه شدن طبقه متوسط جدید شهری، ورود شاخص‌های هویتی مدرن، سست شدن شبکه‌های سنتی اجتماعی و گسست عاطفی و در فیلم «زیر پوست شهر»، متغیرهای سنت‌گرایی، شکاف اجتماعی و طبقاتی، اهمیت خانواده، حاشیه‌نشینی و تغییر نگرش جامعه به زنان، به‌ترتیب، بیشترین نقش را در همبستگی بین متغیرهای مولفه‌های اصلی پژوهش (با ضریب همبستگی 0/806) دارند. براساس یافته‌ها، نتایج، حاکی از آن است که ره‌آورد مدرنیته، گسست‌ نسلی و چالش‌های بین نسلی در خانواده‌ها است.

explaining the sociological components of the conflict between tradition and modernism in the iranian family and its manifestation in the cinematographic works of the seventies (case study: two films under the skin of the city and two women)

the important cultural and social events and changes that happened in contemporary iranian society in the seventies had a great impact on iranian cinema. in such a way the look of the sixties cinema productions, from national and religious films which appeared in the form of holy defense cinema changed its direction towards social and psychoanalytical dramas. meanwhile, at the level of society, the most important event was the presence of the middle class, followed by the change in the social and cultural attitudes of the people. this class tried to play a more important role in the social, political, and cultural equations of society with a modern perspective. although the conflict between tradition and modernism has a long history in iran, it seems to have become more intense in the seventies with the presence of this class. adapting to this process, cinema also took a sociological look at the social problems and dilemmas caused by this confrontation, especially the family issue. this research, by looking at two prominent social films of this decade, namely, under the skin of the city and two women, aims to examine the most important social and family anomies of contemporary iranian society from the perspective of these two films. the descriptive-historical research method is based on statistical analysis and is done by employing library studies and questionnaires. to extract the social characteristics of these two films, a suitable reading tool was needed. therefore, the principle of coexistence and substitution of semiotics considered by saussure was used. the findings of the research indicate that in the film two women, the variables of local identity reduction, the fattening of the new urban middle class, the introduction of modern identity indicators, the weakening of traditional social networks and emotional discontinuity, and the film under the skin of the city, the variables of traditionalism, social gap, and class, the importance of family, marginalization, and change of society's attitude towards women, respectively have the biggest role in the correlation between the variables of the main components of the research (with a correlation coefficient of 0.806). based on the findings, the results indicate that the achievement of modernity is the generation gap and intergenerational challenges in families.