بررسی تصویر ساز عود و نوازندگان روی آثار سفالی و فلزی دورۀ سلجوقی

با نگاهی به هنر دورۀ اسلامی ایران می‌توان دریافت دورۀ سلجوقی یکی از ادوار درخشان هنر در حوزه‌های مختلف بوده است. در این دوره هنرمندان هر یک از رشته‌های هنر که با طرح و نقش سروکار داشتند برای رشد و ایجاد عرصۀ جدید روی به ارتباط با یکدیگر آورده و گاهی مضامین طرح و نقش‌های مشترک را مورد توجه قرار می‌دادند و از آن‌ها در اثر هنری خود بهره می‌بردند. از مضامین پرکاربرد در قالب طرح و نقش تعداد قابل‌توجهی از آثار باقی مانده که شامل تصویر آلات و ادوات موسیقی ازجمله ساز عود است. این گروه از نقوش که شباهت و هماهنگی بسیاری با توضیح و توصیف به‌کاررفته در رسالات موسیقی مربوط به همان ادوار و یا ماقبل و مابعد آن ا زجمله رسالۀ الادوار صفی‌الدین ارموی و یا رسالۀ کنزالتحف حسن کاشی دارند، می‌توانند در مطالعات مرتبط با تاریخ موسیقی و ساختار سازها مورد‌توجه قرار گیرند. در این پژوهش از میان چهل تصویر با موضوع آلات موسیقی و نوازندگان نقش‌شده روی اثر سفالی و فلزی مربوط به دورۀ سلجوقی، به هفت نمونه که حاوی تصاویر نوازندگان و تصاویر عود هستند پرداخته شده و ویژگی‌های آ نها با اطلاعات موجود در رساله‌های مورد اشاره به طور مختصر تطبیق داده شده است. در بررسی تصویر نوازندگان آنچه مورد پژوهش بوده رفتار اجرایی و طرزقرارگرفتن ساز عود در دست نوازنده و شرح ساختار ساز است.

Analysis of Musician’s Images and Instrument Oud on a Potteries and MetalWorks in Seljuki Era

Looking at the period of Iranian Islamic arts, Seljuk can be found as one of the most Brilliant Art periods among different areas. In this period, artists from any Artistic Fields who have dealt with layout and painting started contacting with each other and sometimes were paying attention to themes of common layout and paintings. They used them to make artwork of their own and to develop and create new offerings. Among some of the highly functioning themes in layout and painting format, there is still a significant number of remaining artworks that contain images of and Musical instruments such as Oud. This group of motifs has many similarities and harmonies with description used in music lessons related to the same period or periods before and after including: Safi alDin alUrmawi’s and Treatise of Hasan Kaashi‘s Kenzo alTahf, can be considered in Musicology and construction of musical instruments.In this research 7 out of 40 images with the theme of musical instruments and painted musicians on Clay and metalwork related to the Seljuk period have been mentioned. Their features have been briefly matched with the suggested information of mentioned Treatises. The executive behavior, hand position of the musician and the description of the instrument construction are studied in this article.