بررسی تغییرات فصلی تراکم شانه‏دار دریای خزر (Mnemiopsis leidyi) با تجمع پلانکتونی و برخی پارامترهای محیطی و چگونگی ارتباط آن‏ها با استفاده از آزمون مولفه اصلی

این مطالعه به بررسی تغییرات فصلی پارامترهای زیستی شامل تراکم زئوپلانکتون و شانه‏دار (mnemiopsis leidyi)، زی‏توده فیتوپلانکتون وغیر زیستی شامل دما، شوری و شفافیت پرداخته است. ضمن آنکه با انجام آزمون چند متغیره چگونگی ارتباط آن‏ها با یکدیگر نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در چهار فصل و در 8 نیم خط مطالعاتی از سواحل دریای خزر در سال 1388 صورت گرفت. نمونه‏برداری فیتوپلانکتون و پارامترهای غیرزیستی بوسیله نسکین، زئوپلانکتون و شانه‏دار بوسیله تور انجام پذیرفت. در مجموع تعداد 384 نمونه از فیتوپلانکتون و پارامترهای غیرزیستی (دما، شوری و شفافیت) و 160 نمونه زئوپلانکتون و شانه‏دار از لایه نوری در اعماق 5، 10، 20 ،50 و 100 متری جمع‏آوری گردید. نتایج نشان داد که حداقل و حداکثر میزان زی‏توده فیتوپلانکتون به ترتیب در فصول تابستان و زمستان بوده است. تراکم زئوپلانکتون در فصول بهار و زمستان حداکثر و در فصول تابستان و پاییز یعنی در زمان تراکم بالای شانه‏دار حداقل گردید. حداکثر دما و شوری نیز به ترتیب در فصول تابستان و پاییز ثبت گردید. نتایج آزمون چند متغیره در فصل تابستان بیانگر آن است در بین پارامترهای محیطی فوق، کاهش شوری اثر مثبت بر تراکم شانه‏دار، زئوپلانکتون و دو گروه آن یعنی کوپه‏پودا و سیریپدیا داشت. در این فصل زی توده فیتو پلانکتون بیشتر تحت تاثیر شرایط محیطی یعنی درجه حرارت و شوری بوده است. در حالی که در پاییز، حضور زی‏توده فیتوپلانکتون در مولفه اول نشان می‏دهد که تراکم زئوپلانکتون بیش از پارامترهای محیطی بر آن تاثیر داشته است. تراکم شانه‏دار در پاییز ارتباط معنی‏داری را با شوری و دما دارا بود. در هر دو فصل تابستان و پاییز، شفافیت و تراکم شانه‏دار همبستگی معنی‏دار و منفی داشته‏اند که این نتیجه بیانگر افزایش کدورت و کاهش شفافیت آب بدلیل حضور شانه‏دار و موکوس مترشحه از آن است. بطور کلی اگرچه دینامیک جمعیت m.leidyi بعنوان نخستین توضیح و فاکتور کلیدی برای تغییرات تراکم زئوپلانکتون در اکوسیستم خزر جلوه می‏نماید ولی در واقع برایند بین پارامتر‏های زیستی و محیطی موجود در هر فصل است که سبب تغییر در تراکم زئوپلانکتون و ترکیب گروه‏های آن می‏گردد.