مطالعه تغییرات تراکم و تنوع گونه‌ای کف زیان در حوزه ایرانی دریای خزر طی سال‌های 1375، 89-1387

با توجه به نقش مهم کف زیان در عملکرد و سلامت اکوسیستم و تامین غذای بسیاری از ماهیان، مطالعه حاضر باهدف جمع بندی و ارائه آخرین نتایج به دست آمده از تجمع کف زیان (لیست گونه ای، تراکم، زی توده و شاخص تنوع گونه ای) در اواخر دهه 1380 (سال های 89-1387) و مقایسه با مقادیر مشابه در سال 1375 (داده های مرجع در سال ثبات اکوسیستم) صورت گرفت. همچنین روابط بین این تجمع زیستی با برخی فاکتورهای محیطی و خصوصیات بستر موردبررسی آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج در هریک از رده های پرتاران، سخت پوستان، حشرات و دوکفه ای ها به ترتیب 6، 51، 1 و 5 گونه شناسایی شد. حدود 80/7 درصد از مجموع گونه ها (63 گونه)، در سال ثبات اکوسیستم (1375) مشاهده شد؛ اما در سال های 1387، 1388، 1389 با کاهش معنی دار (0/05>p) همراه بود و میزان آن در این سه سال به ترتیب به 38/7، 51/6 و 48/4 درصد از کل گونه ها رسید. گونه streblospio sp. (از رده پرتاران) در تمام فصول از سال های 89-1387 (برخلاف سال 1375) غالب بود. میانه تراکم و شاخص های گونه ای (شانون و یکنواختی) در سال های 89-1387 نسبت به سال 1375، به طور معنی داری کاهش داشتند (0/05>p). در بررسی های آزمون مولفه اصلی، دمای آب و tom، در دوره اول (سال 1375) و نیز دوم (89-1387) همبستگی معنی دار با تراکم کف زیان داشت. در بررسی های فصلی دوره دوم، جنس و اندازه ذرات بستر بندرت همبستگی معنی دار با تراکم کف زیان نشان داد، ولی میزان ph علاوه بر فصول گرم در فصول سرد آن نیز دارای اثر معنی دار بود. نتیجه اینکه با توجه به شواهدی از قبیل کاهش پارامترهای بیولوژیکی کف زیان، جابجایی گروه های عمده و گونه های غالب در طی فصول مختلف، غالبیت تراکمی گونه مهاجم و تغییر در الگوی روابط بین این موجودات با برخی پارامترهای محیطی و جنس بستر، نسبت به داده های مرجع، فرضیه عدم ثبات و وجود اغتشاش همچنان در اکوسیستم دریای خزر مطرح می باشد.

Study on Changes of Benthic invertebrate abundance and diversity in the Iranian coastal of Caspian Sea during different years

Benthic invertebrate abundance and community are the most important indicators to assess the function and health of ecosystems. They are also the important source of food for many fishes. This study is to summarize the results of the benthic invertebrate community (abundance, biomass list of species and diversity index) during 20082011 and compared with similar data during 199697 (as a reference data in stability condition of ecosystem). In addition, relation between benthic invertebrate's abundance and environmental paremeters were investigaed based on statistical analysis. Based on the results, the total number of species in each order such as Polychaeta, Crustacea, Insects and Bivalves were 6, 50, 1 and 5, respectively. About 80.7% of total species number (62) was belonged to the year of 199697, but it was recorded 38.7%, 51.5% and 48.4% in the year of 20082009, 20092010, and 20102011, respectively, with dominance of Streblospio sp. species. Annual and seasonal significantly reduction of Shannon and evenness indices observed in 20082011 as compared to year and seasons of 199697 (Plt;0.05). Principle component analysis showed that water temperatute and TOM were correlated with benthic invertebrate abundance at both periods (199697 and 20082011). The benthic invertebrate abundance rarally showed significant correlation with seabed grain size and kind of sediments. However, it was correlated with pH during warm and cold seasons at second period (20082011). Finally, there were some reasons (reduced biological indices, major displacement groups and dominant species during different seasons and dominance of invasive species abundance) for the instability continues in the Caspian Sea ecosystem.