بررسی تاثیر زمان جمعآوری و تیمارهای شکست خواب بر جوانهزنی بذر جاشیر (prangos ferulacea l.)

جاشیر (prangos ferulacea l.) ﮔیاهی است از تیره چتریان که در صنایع دارویی و علوفه‌ای استفاده می‌شود. به سبب وجود مشکلاتی که طی جوانه‌زنی و رشد این گیاه وجود دارد. به‌منظور شکست خواب و جوانه‌زنی بذر این گیاه انجام گرفت. نمونه‌های بذر این گیاه از رویشگاه طبیعی خود (گردنه وزگ، استان کهگیلویه و بویراحمد) در سه تاریخ 7، 17 و 27 خردادماه سال 1391 جمع‌آوری و قابلیت شکست خواب آن‌ها در قالب سه آزمایش جداگانه در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. فاکتورهای آزمایش اول شامل زمان جمع‌آوری در سه سطح و اسید جیبرلیک در دو سطح 1000 و 1500 میلی‌گرم در لیتر بود که به همراه سرمادهی 2 هفته اعمال شدند. آزمایش دوم شامل زمان جمع‌آوری در سه سطح بود که به همراه سرمادهی 4 هفته اعمال شد. آزمایش سوم شامل زمان جمع‌آوری در سه سطح (ذکر شده در بالا) و فاکتور دوم دمای جوانه‌زنی (15 و 20 درجه سانتی‌گراد) بود. بذرها به مدت 8 هفته در دمای 4 درجه سانتی گراد سرمادهی شدند و بعد از سرمادهی به ژرمیناتور منتقل شدند. در آزمایش اول جوانه‌زنی بذر در زمان سوم جمع‌آوری و تیمار کاربرد 1500 میلی‌گرم بر لیتر اسیدجیبرلیک (33/26 درصد) بیشتر از 1000 میلی‌گرم بر لیتر (17/06 درصد) بود. نتایج آزمایش دوم حاکی از اثر مثبت و معنی‌دار زمان جمع‌آوری بر جوانه‌زنی این گیاه بود. به‌طوری که بذرهای جمع‌آوری شده در تاریخ سوم جوانه‌زنی تقریباً دوبرابری نسبت به مرحله اول داشتند. نتایج آزمایش سوم نشان داد که دمای 15 درجه سانتی‌گراد برای جوانه‌زنی بذر جاشیر مناسب‌‌تر از 20 درجه سانتی‌گراد است. به‌طوری‌که در هر سه آزمایش بیشترین جوانه‌زنی (33/26 درصد در آزمایش اول، 33/61 درصد در آزمایش دوم و 43/02 درصد در آزمایش سوم) مربوط به بذرهای جمع‌آوری شده در مرحله رسیدگی کامل بودند. میانگین جوانه‌زنی در بذرهای سرمادهی‌شده به مدت 8 هفته (30/52 درصد) بیشتر از سرمادهی به مدت 2 هفته (15/13 درصد) و 4 هفته (27 درصد) بود. نتایج کلی نشان‌دهنده این موضوع بود که بذر جاشیر دارای خواب فیزیولوژیک نیمه عمیق است و میزان بلوغ بذر در زمان جمع‌آوری تاثیر معنی‌داری بر جوانه‌زنی بذرهای جاشیرداشت.