بررسی تنوع ژنتیکی ‌ارقام و توده‌های بومی گندم نان از نظر جوانه‌زنی تحت تنش شوری

با توجه به تاثیر شوری برجوانه‌زنی بذر، پژوهش حاضر با هدف بررسی تنوع صفات جوانه‌زنی 91 رقم زراعی و 204 توده‌ بومی ‏گندم نان به همراه سه رقم شاهد (سیستان، نارین و ارگ) تحت شوری (60 و 120 میلی‌مولار سدیم کلرید) به صورت آزمایش ‏فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو تکرار در ظروف پتری‌دیش انجام شد. تنوع بالایی بین ژنوتیپ‌های گندم از نظر ‏طول گیاهچه و ساقه‌چه، شاخص جوانه‌زنی و بنیه بذر تحت هر دو شرایط تنش شوری وجود داشت؛ در حالی که انرژی جوانه ‏زنی و درصد جوانه‌زنی تنوع پایینی داشتند. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین تمام صفات (به جزء همبستگی 25/0 طول ریشه ‏چه با نسبت طول ساقه‌چه به ریشه‌چه در شاهد) تحت هر سه شرایط ‏ ‏(شاهد، 60 و 120 میلی‌مولار سدیم کلرید) وجود ‏داشت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها، ‏pc1‎‏ و ‏pc2‎‏ تحت تیمار 60 میلی‌مولار سدیم کلرید به ترتیب وزن گیاهچه و ‏درصد جوانه‌زنی نام‌گذاری شدند. تحت تیمار 120 میلی‌مولار سدیم کلرید، ‏pc1‎‏ و ‏pc2‎‏ به ترتیب درصد جوانه‌زنی و وزن ‏گیاهچه نام‌گذاری شدند. نتایج بای‌پلات، توده‌های بومی ‏ip624925‎، ‏ip628189‎‏ وip624838 ‎‏ به‌همراه ارقام ‏adl، ‏aflak، ‏khazar1‎‏ و ‏rijaw‏ به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر تحت تیمار 60 میلی‌مولار سدیم کلرید شناسایی شدند. همچنین، ‏توده‌های بومیip627103‎،ip626566 ‎،ip624596 ‎، ‏ip625433‎‏ و ‏ip628189‎‏ به‎‌‎همراه ارقام ‏shiroodi‏ و ‏dastjerdi‏ ‏به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر تحت تیمار 120 میلی‌مولار سدیم کلرید انتخاب شدند ‎.‎‏ در کل، ژنوتیپ‌های انتخابی بر مبنای ‏تجزیه آماری چندمتغیره به‌عنوان مواد ژنتیکی با پتانسیل تحمل به شوری شناسایی شدند.‏

evaluation of genetic diversity for bread wheat cultivars and landraces in terms of germination ‎under salinity stress

given the importance of salinity at the germination stage, this study was carried out with the aim of ‎investigating the diversity of germination traits in bread wheat 91 cultivars and 204 landraces along with ‎three control varieties (sistan, narin, and arg) under salinity (60 and 120 mm nacl) as a factorial ‎experiment in a completely randomized design with two replicates in petri dishes. there was a high ‎diversity between wheat genotypes in terms of shoot and root length of seeding, shoot to root length ‎ratio, germination index, and seed vigor under both sat stress conditions; while germination energy and ‎germination percentage had low variation. there was a positive significant correlation between all the ‎traits (except the root length of seeding and the shoot to root length ratio) under all three conditions ‎‎(control, 60 and 120 mm nacl). from the factor analysis, the pc1 and pc2 under 60 mm nacl ‎treatment were named as seedling weight and germination percentage, respectively. under 120 mm ‎nacl treatment, pc1 and pc2 were named as germination percentage and seedling weight, respectively. ‎based on the biplot, ip624925, ip628189, and ip624838 landraces and adl, aflak, khazar1, and ‎rijaw cultivars were identified as superior genotypes under 60 mm nacl treatment. moreover, ‎ip627103, ip624596, ip626566, ip625433, and ip628189 landraces and shiroodi and dastjerdi ‎cultivars were selected as superior genotypes under 120 mm nacl treatment. overall, the selected ‎genotypes were identified as genetic material with the potential of salinity tolerance based on ‎multivariate statistical analysis. ‎