تعیین اثر تنش های خشکی و شوری بر خصوصیات جوانه زنی و گیاهچه ای چغندر وحشی (beta vulgaris ssp. maritima) در مقایسه با چغندرقند (beta vulgaris)

اگرچه زیستگاه اصلی وحشی(beta maritima) که جد وحشی چغندرقند امروزی است، سواحل دریای مدیترانه است، اما این گیاه در نقاط مختلفی از ایران، بویژه نواحی غربی تیمارهای آزمایشی شامل فاکتور ژنوتیپ (شامل 15 نمونه چغندر وحشی از استان‌های خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان و دو نمونه زراعی چغندرقند حساس و مقاوم به تنش) و فاکتورهای شوری (غلظت‌های صفر، 50، 100، 200 و 400 میلی مولار) و خشکی (5 سطح صفر، 3-، 6-، 9- و 12- بار) بود. یافته‌ها نشان داد اثر تیمارهای شوری و خشکی روی درصد جوانه زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن ریشه‌چه و ساقه‌چه معنی‌دار بود و در هر دو آزمایش با افزایش شدت تنش از مقادیر صفات درصد جوانه زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، وزن ریشه‌چه و ساقه‌چه کاسته شد. در هر دو آزمایش درصد جوانه‌زنی از بقیه صفات کمتر و صفت وزن ساقه‌چه از بقیه صفات بیشتر تحت تاثیر تنش قرار گرفتند. همچنین در هر دو آزمایش رشد ریشه‌چه نسبت به ساقه‌چه کمتر تحت تاثیر تنش قرار گرفت. در هر دو آزمایش درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه‌چه، وزن ریشه‌چه و وزن ساقه‌چه، بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی اختلاف معنی‌دار وجود داشت. در شرایط تنش شوری و خشکی به ترتیب حداقل 5 و 7 ژنوتیپ چغندر وحشی از استان‌های ایلام، کرمانشاه، خوزستان و آذربایجان شناسایی شدند که از لحاظ خصوصیات جوانه‌زنی و رشد اولیه نسبت به ارقام زراعی چغندرقند مقاوم به این تنش‌ها بهتر بودند. نتایج نشان داد چغندرهای وحشی از تنوع و پتانسیل مقاومتی بالایی در برابر تنش‌های شوری و خشکی در زمان جوانه‌زنی و مراحل اولیه رشد برخوردار می‌باشند و می‌توان از این گیاهان برای تولید چغندرهای قند مقاوم‌تر به تنش‌های شوری و خشکی بهره جست.

Determination of the effect of drought and salinity stress on germination and seedlings specifications of sea beet (Beta vulgaris ssp. maritima) in comparison with sugar beet (Beta vulgaris)

Experiments were carried out in a completely randomized design with 3 replication factorial arrangement. Experimental treatments were including genotype factor (including 15 sea beet samples from Khuzestan, Elam, Kermanshah, Kurdistan and Azerbaiyjan provinces and two sensitive and susceptible cultivar of sugar beet) and salinity factors (concentration of 0, 50, 100 and 400 mM) and drought factors (5 levels of 0, 3, 6, 9 and 12 bar). Results showed that the effect of salinity and drought treatments on germination percentage, radicle, plumule length, radicle, and plumule weight traits were significant and in both experiments with increasing stress intensity germination percentage, radicle and plumule length, radicle and plumule weight traits decreased. In both experiments, the germination percentage trait was less and hypocotyl weight trait more affected by stresses than other traits. Alsoو in both experiments, radicle growth was less affected by stress than the plumule. Statistical estimations showed that there was a significant difference between investigated genotypes for germination percentage, radicle length, plumule length, radicle weight and plumule weight in both experiments. In salinity and drought stress conditions, at least 5 and 7 sea beet genotypes were identified from Elam, Kermanshah, Khuzestan and Azerbaiyjan provinces, which were better in terms of germination and early growth characteristics than sugar beet cultivars. Based on this, it can be concluded that sea beet has high diversity and resistance potential against salinity and drought stresses during germination and early growth stages, and can be used to produce more resistance sugar beet against salinity and drought stresses.