تاثیر دما و رطوبت بر جوانه‌زنی بذر شش گونه مختلف از جنس آویشن (thymus)

گونه های مختلف جنس آویشن (thymus) در پهنه های وسیعی از کشور ایران با شرایط اقلیمی متفاوت پراکنده هستند. در اکوسیستم های زراعی و رویشگاه های طبیعی، شرایط دمایی و رطوبتی خاک بر جوانه زنی بذر و استقرار گیاه موثر است. بذر گونه های آویشن ممکن است در طیف وسیعی از تنش های دمایی خشک و مرطوب قرار گرفته و متاثر از آنها باشد. بررسی رفتار گونه های مختلف آویشن می تواند بر استقرار و پیش بینی رشد گیاه موثر باشد.به‌منظور بررسی سطح تحمل و غربال‌گری گونه‌های مختلف آویشن نسبت به تنش‌های دمایی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی اجرا شد. این آزمایش با استفاده از شش گونه آویشن (th. fallax، th. fedtschenkoi، th.pubescens، th.vulgaris، th.daenensis وth. kotschyanus )، در دو سطح رطوبتی (خشک و مرطوب) و در 15 سطح دمایی (محدوده دمایی 8- تا 48 درجه سانتی‌گراد با فاصله 4 درجه سانتی‌گراد بین دو دما) انجام شد. ویژگی‌های اندازه‌گیری شده شامل درصد و متوسط زمان جوانه‌زنی بود. طبق نتایج بدست آمده، بیشترین درصد جوانه‌زنی به گونه‌های th.pubescens (70.83%) و th. daenensis (70.44%) و کمترین درصد جوانه‌زنی به گونه th. vulgaris (53.04 %) تعلق داشت. میانگین درصد جوانه‌زنی بذور در شرایط خشک (74.66 %) به‌طور معنی‌داری بیشتر از شرایط مرطوب (56.12 %) بود. بالاترین درصد جوانه‌زنی در دماهای 4- (79.44 %)، صفر (78.33 %) و 4 (79.72 %) درجه سانتی‌گراد مشاهده شد که با سایرین اختلاف معنی دار داشت. اثر متقابل گونه و شرایط رطوبتی نشان داد، بالاترین درصد جوانه‌زنی مربوط به گونه‌های th. kotschyanus (79.40%)، th. pubescens (78.95%)، th. daenensis (78.08 %) و th. falax (77.53 %) در شرایط خشک و پایین‌ترین درصد جوانه‌زنی مربوط به گونه th. vulgaris (45.46 %) در شرایط مرطوب بود. با استفاده از نتایج این تحقیق می‌توان گونه‌های مختلف آویشن را از نظر سطح تحمل دمایی در شرایط خشک و مرطوب غربال‌گری و برای کشت در مناطق مختلف پیشنهاد نمود. در این آزمایش، گونه‌های بومی نسبت به تنش‌هایی دمایی مقاومتر بودند.

Effect of temperature and humidity on seed germination of six different Thymus species

To investigate of tolerance levels and screening of different thyme species to the temperature stresses, a factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications in the vitro condition. The experiment was conducted using six Thymus species (Th. fallax, Th. fedtschenkoi, Th. pubescens,Th. vulgaris, Th. daenensis and Th. kotschyanus), at two moisture levels (dry and wet) and at 15 temperature levels (from -8 ° C to 48 ° C with an increase of 4 ° C). Measured characteristics included germination percentage and mean germination time. According to the results, the highest germination percentage belonged to Th. pubescens (70.83%) and Th.daenensis (70.44%) and the lowest germination percentage belonged to Th. vulgaris (53.04%). The average percentage of germination of seeds in dry condition (74.66%) was significantly higher than wet condition (56.12%). The highest germination percentage was observed at -4 (79.44%), zero (78.33%) and 4 (79.72%) Celsius that had significant differences with others. Interactions of species with moisture conditions showed, the highest germination percentage related to Th. kotschyanus (79.40%), Th. pubescens (78.95%), Th. daenensis (78.08%) and Th. falax (77.53%) in dry conditions and the lowest germination percentage belonged to Th. vulgaris (45.46%) in wet conditions.Using the results, different species of Thymus can be screened for temperature tolerance in dry and humid conditions and recommended for cultivation in different regions. In this experiment, native species were more resistant to temperature stresses.