اثر تیمارهای فیزیکی و شیمیایی بر شکستن خواب بذر تاتوره (datura stramonium l.)

تاتوره یک گیاه دارویی بسیار مهم جهت تولید انواع آلکالوئید می باشد. طولانی بودن خواب بذر و مشکل جوانه‌زنی بذور آن، عمده ترین مانع برای تکثیر خارج فصل این گیاه می باشد. بر این اساس، این پژوهش به منظور رفع مشکل جوانه زنی تاتوره، به‌صورت یک آزمایش فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل اول شامل دو اکوتیپ تاتوره (همدان و اصفهان)، عامل دوم شامل سه سطح تیمارهای فیزیکی شکست خواب ( شامل تیمارهای عدم خراش دهی؛ خراش‌دهی با کاغذ سمباده و گرمادهی مرطوب حمام بن ماری به مدت 7 روز در دمای 60 درجه سانتی گراد؛ خراش‌دهی با کاغذ سمباده و سرمادهی خشک بمدت 7 روز در دمای 4 درجه سانتی گراد) و عامل سوم شامل پنج سطح تیمارهای شیمیایی شکست خواب (عدم کاربرد تیمار شیمیایی [قرار دادن بذور در آب مقطر از زمان شروع آزمایش تا انتهای آن]؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه + جیبرلین 500 قسمت در میلیون بمدت 48 ساعت؛ سود 20 درصد بمدت 90 دقیقه + نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون (قرار دادن بذور در محلول نیترات پتاسیم از زمان شروع آزمایش تا انتهای آن)؛ سود20 درصد بمدت 90 دقیقه + جیبرلین 500 قسمت در میلیون بمدت 48 ساعت + نیترات پتاسیم 300 قسمت در میلیون بودند) بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل بین اکوتیپ ها و تیمارهای مختلف شکست خواب، برای بیش ترصفات بجز صفات تعداد برگ در بوته، وزن تر ریشه‌چه، طول ساقه‌چه و وزن تر ساقه‌چه معنی دار شد. طبق نتایج بدست آمده، تیمار شیمیایی سودسوز آور 20 درصد و جیبرلین 500 قسمت در میلیون، بهترین تیمار شکست خواب برای بذر تازه برداشت شده گیاه تاتوره بود. بنابراین، استفاده از تیمار فوق، بدون داشتن خسارتی معنی دار بر بذور، جهت شکست خواب بیش از 70 درصدی بذور این گیاه توصیه می‌شود. به طور کلی مشخص شد که تیمارها شیمیایی در مقایسه با تیمار فیزیکی بر شکست خواب بذر تاتوره موثرتر بود و عامل اصلی شکست خواب و تحریک رشد رویشی گیاه چه های حاصله تیمار شیمیایی ترکیبی سود بهمراه جیبرلین بود.

Effect of physical and chemical treatments on breaking seed dormancy of datura (Datura stramonium L.)

Datura is an important medicinal plant for production of various alkaloids. Seed dormancy and the problem of germination is the most important barrier to produce this plant. In order to solve the germination problem in this important medicinal plant, the present study was carried out as a factorial experiment with three factors based on completely randomized design with three replications. The first factor consisted of two datura ecotypes (Hamadan and Esfahan), the second factor included three levels of physical treatments of breaking dormancy (no scratching; scratch with sandpaper and wet bathing of bain marie bath for 7 days at 60 °C; scratch with sandpaper and dry chilling for 7 days at 4 °C), and the third factor included five levels of chemical treatments of breaking dormancy (no application of chemical treatments [putting the seeds on distil water from the beginning of the experiment to the end of the experiment]; NaOH 20% for 90 minutes; NaOH 20% for 90 minutes + gibberellin 500 ppm for 48 hours; NaOH 20% for 90 minutes + potassium nitrate 300 ppm [putting the seeds in potassium nitrate solution from the beginning of the experiment to the end of the experiment]; NaOH 20% for 90 minutes + gibberellin 500 ppm for 48 hours + potassium nitrate 300 ppm). Interaction of ecotypes and seed dormancy breaking treatments was significant for most traits except; number of leaves per plant, root fresh weight, shoot length and stem fresh weight. The results showed that the chemical treatment of NaOH 20% + gibberellin 500 ppm, was the best dormancy braking treatment for the fresh harvested seeds of datura. Therefore, using this treatment is recommended to break seed dormancy more than 70 percent, without significant damage on the seeds. In general, it was found that the chemical treatments were more effective than physical treatment on breaking the dormancy of datura seed and the main cause of breaking seed dormancy and stimulation of vegetative growth of seedlings obtained was the combination of NaOH with gibberellin.