تحلیل اثرات نظام‎های آبیاری نوین بر وضعیت بهره‏برداران کشاورزی در شهرستان خدابنده

محدودیت منابع آب همراه با رشد روزافزون جمعیت و مصرف محصولات کشاورزی، ضرورت توجه هرچه بیشتر به شیوه‎های صرفه‏جویانه مصرف آب و اصلاح سیستم‎های آبیاری را می‎طلبد. این امر نیز ضمن تامین منابع کافی آب، افزایش تولید و کمک به اقتصاد کشور را در پی خواهد داشت. با توجه به این که کشاورزی اصلی‎ترین بخش اقتصاد نواحی روستایی است، افزایش تولید محصول همراه با کاهش هزینه‎های آن می‎تواند نقش اساسی در روند توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها ایفا نماید. هدف این تحقیق بررسی اثرات اجرای طرح آبیاری تحت فشار بر وضعیت کشاورزی منطقه خدابنده بوده است. نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی می‎باشد و به روش پیمایشی اجرا شده است. جامعه آماری 800 نفر از بهره‎برداران خانوادگی شهرستان خدابنده در سال زراعی 90 – 1389 بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 168 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و به روش نمونه‎گیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بود که روایی آن به تایید اساتید و متخصصین ترویج و آموزش کشاورزی رسید و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ 79/0 به دست آمد. داده‎های جمع‎آوری شده با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در نرم‏افزار spss تجزیه و تحلیل گردید. یافته‎های تحقیق نشان می‎دهد که اجرای این طرح اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‎محیطی بر وضعیت کشاورزی منطقه داشته است. به طوری که بر اساس آزمون t همبسته، با اطمینان 99% میزان عملکرد در واحد سطح و همچنین، اشتغال‎زایی طرح بعد از اجرای آن تفاوت معنی‎داری با قبل از اجرا نشان می‎دهد و روند افزایشی داشته است. علاوه بر این، تحلیل عاملی شاخص‎ها و متغیرهای وابسته نشان می‎دهد که چهار عامل اقتصادی (با 261/17 درصد واریانس کل)، زیست‎محیطی (با 262/16 درصد)، نهاده‎های کشاورزی (با 729/14 درصد) و اجتماعی (با 201/12 درصد) مجموعا 45/60 درصد کل واریانس متغیرها را تبیین می‎کنند.