امکان‌سنجی تحقق همگرایی جهان اسلام در مواجهه با تهدید جریان تکفیری

مقاله حاضر ضمن ظرفیت شناسی مقوله تهدید جریان تکفیری به‌عنوان تهدیدی با شدت بالا علیه منافع و مصالح جهان اسلام به امکان‌سنجی تحقق همگرایی در مواجهه با آن بر اساس نگاه سازه‌انگاری پرداخته و مدعی است که می‌توان از منظر ایجاد یک فهم مشترک نسبت به مقوله جریان تکفیری و هنجارسازی در خصوص مقابله با تهدیدات ناشی از آن به فکر همگرا شدن هر چه بیشتر جهان اسلام بر محور آموزه‌های ناب اسلام و در یک کلام شکل‌گیری یک هویت مشترک در مواجهه با تکفیری‌ها بود و بدین ترتیب حتی تهدید جریان تکفیری را به فرصتی برای شکل‌دهی به یک هویت مشترک اسلامی و همگرایی جهان اسلام تبدیل نمود. دلیل اصلی و پشتیبان این مدعا این است که جریان تکفیری، جریانی است که نه با مبانی اعتقادی شیعه سر سازش دارد و نه مبانی اعتقادی اهل سنت را برمی‌تابد، لذا موفقیت احتمالی در ایجاد فهمی مشترک از مقوله مقابله با جریان تکفیری، به دلیل آنکه مستلزم واکاوی و بازخوانی آموزه‌ها و مبانی اعتقادی مشترک اسلام میان شیعه و اهل سنت است، خود می‌تواند بسترساز شکل‌گیری هویت اسلامی مشترک گردد. بدیهی است که برخلاف رویکردهای خردگرا در روابط بین‌الملل که اتحاد دولت‌ها را بر اساس منافع مادی و یا واکنش به تهدیدهای خاص از منظر هزینه فایده می‌دانند به‌گونه‌ای که پس از رفع عامل تهدید یا منتفی شدن منفعت، آن اتحاد از میان می‌رود، نگاه سازه‌انگاری به دلیل آنکه از منظر فهم و هویت مشترک به فرایند همگرایی کشورها توجه دارد، رویکردی پایدار و بلندمدت را مدنظر داشته به‌گونه‌ای که می‌توان انتظار داشت، حتی پس از رفع عوامل ناامنی ناشی از تهدید جریان تکفیری، این همگرایی به سایر حوزه‌ها تسری یافته و تداوم یابد.