دفاع هوشمند؛ مفهوم جدید در راهبرد امنیتی ناتو تا سال 2020

از زمان شکل‌گیری ناتو در سال 1949 تابحال، شش «مفهوم راهبردی» منتشر شده است که هرکدام از آن‌ها بازتاب تهدیدات، جهت‌گیری‌ها، اولویت‌ها، اقدامات و ... ناتو در آن زمان می‌باشند. آخرین سند با عنوان «مفهوم نوین راهبردی» در اجلاس لیسبون (2011) به ‌تصویب رسید. در اجلاس شیکاگو (ژوئن 2012)، کشورهای عضو ناتو بر روی «مسیر جدید راهبردی» که براساس ارزیابی‌های جدید و به‌روز‌شده از محیط امنیتی و الهام از مفاد مفهوم نوین راهبردی حاصل شده بود، توافق کردند که راهبرد «دفاع هوشمند» محور اصلی این رویکرد جدید نام گرفته است.هدف این تحقیق، بررسی و تبیین (شناخت ابعاد) مفهوم «دفاع هوشمند» در چارچوب راهبرد جدید امنیتی ناتو در دهه‌ی پیش‌رو (تا سال 2020) می‌باشد و تلاش شده است با روش‌های اسنادی و تحلیل متن و رویکرد توصیفی‌ تحلیلی ابعاد مختلف مفهوم مزبور شناسایی و در یک چارچوب منطقی تبیین و ارایه شود. یافته‌های تحقیق حاضر نشان می‌دهد که مسایل نظامی و امنیتی موجود و تداوم بحران‌های اقتصادی در حوزه‌ی اروپا و آمریکا که از سال 2008 شروع شده بود، اعمال مجموعه‌ای از اصلاحات و طرح‌ها در ساختار فرماندهی، قرارگاه‌های عملیاتی، سازمان‌های وابسته و همکاری‌های متقابل را ضروری می‌نمود. این رویکرد با محوریت ارتقاء بهره‌وری بودجه‌های دفاعی کشورهای عضو، در جهت توسعه و تقویت امکانات و توانمندی‌های دفاعی ناتو در قالب مفهومی جدیدی باعنوان «دفاع هوشمند» منعکس گردیده است که در قالب یک الگوی پنج‌بعدی شامل؛ علل و زمینه‌ها، طرح‌های اقدام(عملیاتی)، کارکردها، پیامدها و اهداف مدل‌سازی و ارایه شده است.