پیامدهای فرهنگی نوسازی در ایران (مورد مطالعه تهران)

نوسازی در ایران در دهه‌های اخیر رشد شتابان و پرسرعتی داشته و جامعه‌ی ایرانی با ملاک‌های گوناگون نو شده است و تهران از جنبه‌های مختلف نماد این نوسازی به حساب می‌آید. اما، آیا مردم تهران – به‌عنوان مدرن‌ترین شهر ایران به لحاظ فرهنگی نیز مدرن (غربی) به حساب می‌آیند؟ و یا هم‌چنان پایبند سنت‌ها هستند؟ نظریات نوسازی سه پاسخ متفاوت به پرسش مورد نظر ارائه می‌کنند. در حالی که نظریات اولیه، نوسازی را با تغییرات همه‌جانبه فرهنگی و شکل‌گیری ارزش‌های مدرن به‌جای ارزش‌های سنتی همراه و ممکن می‌دانستند، در برابر، برخی نظریات جدیدتر به بسترسازی سنت‌ها برای نوسازی باور دارند. در این دسته کسانی قرار دارند که نوسازی را عامل فعال شدن بومی‌گرایی می‌دانند. دسته سوم نظریات معتقد به ترکیبی‌شدن فرهنگ‌ها در مواجهه با نوسازی هستند. نظریات مورد نظر اغلب سرنوشت‌ یکپارچه برای جوامع و فرهنگ‌های در معرض نوسازی قائلند. اما این تحقیق معتقد است می‌توان هر سه واکنش پیش‌گفته به نوسازی را درون یک جامعه مشاهده کرد. از این نظر، در نتیجه‌ی نوسازی در تهران تغییرات فرهنگی شامل شکل‌گیری ارزش‌های مدرن و ارزش‌های ترکیبی (در کنار ارزش‌های بومی - سنتی) است. برای سنجش فرضیه فوق پنج متغیر اعتقاد یا مخالفت با سکولاریسم، ولایت فقیه، فضای باز سیاسی، فمینیسم و سهل‌گیری اجتماعی انتخاب و با روش پیمایش در تهران مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه‌ی تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد هر سه گرایش فوق‌الاشاره (مدرن، ترکیبی و بومی - سنتی) به میزان‌های متفاوت در تهران قابل مشاهده‌اند.