فهم خوانش فقهای معاصر از فقه سیاست: مطالعه مرتضی انصاری، میرزای نایینی و حضرت امام خمینی

فقه و سیاست یا فقه سیاست، عمری به درازای ادیان الهی و، به‌طور مشخص، اسلام دارد (تاریخچه)، اما رابطه فقه و سیاست، به‌ویژه در دیدگاه عالمان دینی معاصر، بر جامعه علمی مبهم است (مسیله)، البته، درباره این موضوع مباحث فراوان ولی ناکافی، ارایه شده است (پیشینه)؛ درنتیجه اکنون با این پرسش روبه‌روایم: که فقهای معاصر(شیخ انصاری،آیت‌الله نایینی و امام خمینی?) از موضوع فقه سیاست چه خوانش‌هایی داشته‌اند؟ (سوال) به نظر می‌رسد از سویی ایشان خوانشی برگرفته از دین مطرح کرده‌اند، و ازسوی دیگر، به تناسب وضعیت و به میزان درک خویش،نسبت‌های گوناگون از فقه و سیاست را عرضه کرده اند (فرضیه). این پژوهش درباره فهم خوانش‌های فقهای معاصر از موضوع فقه سیاست است (هدف)؛ مقاله برای دستیابی به این هدف از روش تفسیری سود برده است (روش). بررسی‌‌ها پژوهش نشان می‌دهد شیخ انصاری با قایل شدن ولایت مطلقه برای امامان معصوم? تاسیس اصل ولایت مطلقه را برای فقیهان جامع‌الشرایط مطرح می‌کند؛ سپس، نایینی با قایل‌شدن ولایت تکوینی و تشریعی برای فقیه، به ولایت تشریعی او حکم می‌دهد. حضرت امام? برای امام معصوم و ولی فقیه، قایل به ولایت مطلقه است؛ ولایتی که مسیولیت فقیه در امور عامه و همگانی را به تصویر می‌کشد و ازدیگرسو، منصب قضا و سیاست را یکسان می‌انگارد و به عادل‌بودن فقیه جامع‌الشرایط حکم می‌دهد (یافته).