تحلیل گفتمان بیانیه «گام دوم انقلاب»: فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌روی نظام اسلامی با توجه به مفهوم «دشمن»

جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تهدیدها و فرصت‎های گوناگون، داخلی و خارجی را پشت سر گذاشته است. مولفه‎های سازنده انقلاب اسلامی به واسطه رهبری امام خمینی و سپس حضرت آیت‎الله خامنه‎ای نظام اسلامی را در مسیری قرار داده است که از فرصت‎ها تا حدود بسیار زیادی به خوبی استفاده کرده و تا حد قابل توجهی تهدیدها را دفع کرده است. در چهل سالگی نظام، رهبر انقلاب در سال 1397 با صدور بیانیه «گام دوم انقلاب»، به ترسیم مسیر آتی نظام اسلامی در چهل سال دوم پرداخت. این سند راهبردی، فضای آیندگی را ترسیم کرده است که با تحلیل گفتمان حاکم بر بیانیه می‎توان عمده‎ترین تهدیدها و فرصت‎های پیش‎روی نظام اسلامی از منظر بیانیه گام دوم را تحلیل و احصاء کرد. برهمین پایه، پرسش اصلی این پژوهش اینگونه طرح شده است: عمده‎ترین فرصت‎ها و تهدیدهای پیش‎‎روی نظام اسلامی بر پایه گفتمان بیانیه گام دوم انقلاب کدام‎اند؟ در راستای پاسخ به این پرسش اصلی، دو پرسش فرعی طرح کرده‎ایم: 1- رهبر انقلاب گفتمان خود را در بیانیه گام دوم چگونه بازنمایی کرده است؟ 2- در گفتمان حاکم بر بیانیه گام دوم، فرصت‎ها و تهدیدهای پیش‎‎روی نظام اسلامی در چه سطوحی بازنمایی شده است؟ در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان تلاش می‎کنیم تا با آشکار ساختن مولفه‎های ایدئولوژیک بیانیه گام دوم، که تا حدودی در برابر گفتمان رقیب و مفهوم «دشمن» صورت‎‎بندی شده است، عمده‎‎ترین تهدیدها و فرصت‎های پیش‎‎بینی شده در گفتمان رهبر انقلاب برای چهل سال دوم نظام اسلامی را شناسایی کنیم که در سطوح هویتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و رسانه ای بازنمایی شده است.

discourse analysis of the statement of the second step of the revolution: opportunities and threats to the advancement of the islamic system considering the concept of enemy

during the four decades since the victory of the islamic revolution, the islamic republic of iran has faced various threats and opportunities, both internal and external. the constructive components of the islamic revolution, led by imam khomeini and then ayatollah khamenei, have put the islamic system on a path that has made good use of opportunities to a large extent and has largely repelled threats.on the fortieth anniversary of the regime,the supreme leader of the revolution in 1397 issued a statement &the second step of the revolution&, to chart the future path of the islamic regime in the second forty years.this strategic document outlines the atmosphere of the future that by analyzing the discourse governing the statement, the main threats and opportunities for the advancement of the islamic system from the perspective of the second step statement can be analyzed and enumerated.on this basis, the main question of this research is formulated as follows:what are the main opportunities and threats for the advancement of the islamic system based on the discourse of the statement of the second step of the revolution?in order to answer this main question, we have posed two sub-questions:1- how did the leader of the revolution represent his discourse in the statement of the second step?2- to what extent are the opportunities and threats for the advancement of the islamic system represented in the discourse governing the second step statement? in this article, using the method of discourse analysis, we try to reveal the ideological components of the second step statement, which is somewhat formulated against the rival discourse and the concept of &enemy&.identify the main threats and opportunities envisaged in the discourse of the supreme leader of the revolution for the second forty years of the islamic system.