چالش‌های اجتماعی - سیاسی و علل بروز و آثار آن در انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی

انقلاب‌ها در مسیر استمرار، تکامل و اجراسازی اهداف خود با چالش‌های متعدد روبه‌رو بوده‌اند. بسیاری از این چالش‌ها مشابه‌اند و ازاین‌رو، در انقلاب‌های دیگر نیز تکرار شده‌اند؛ به‌ویژه اگر بسترهای وقوع آنها، یکسان بوده باشند. وجود چنین تشابهاتی، فرصت مناسبی را برای رهبران انقلاب‌های بعدی فراهم می‌آورد تا از تجارب آنها استفاده کنند. انقلاب مشروطه، از انقلاب‌های بزرگ دورۀ معاصر ایران است که با چالش‌های زیادی روبه‌رو شد که سرانجام، آن به انحراف انجامید. باتوجه‌به یکسانی بسترهای این رویداد با انقلاب اسلامی، مسئلۀ مقاله، مقایسۀ چالش‌های اجتماعی سیاسی انقلاب مشروطه با انقلاب اسلامی است. احتمالاً مورد مطالعۀ این پژوهش، در انقلاب اسلامی نیز تکرارشدنی است. ازاین‌رو، سوال این است که وجوه تشابه چالش‌های انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی کدام‌اند؟این مقاله با روش توصیفی‌‌تحلیلی تاریخی به دنبال پاسخ به این پرسش است. مهم‌ترین نتایج به‌دست آمده عبارت‌اند از: 1. بزرگ‌نمایی اختلافات بین نخبگان اجتماعی-سیاسی و درگیرکردن بدنۀ جامعه؛ 2. ایجاد فاصله بین نخبگان اجتماعیسیاسی و رهبران انقلاب؛ 3. پاسخ کاذب به نیازهای حقیقی جامعه و انحراف افکار عمومی.این سه شیوه، هم در دوران مشروطه و هم در دوران انقلاب اسلامی مشاهده می‌شود.