گزارش مقدماتی بازنگری، بررسی و تحلیل الگوی پراکنش فرهنگ باکون در منطقه فارس

یکی از مهمترین فرهنگ‌های عصر مس‌سنگی ایران به‌موازات دشت شوشان و فلات مرکزی، فرهنگ باکون در فارس است. در بین دشت‌های فارس، استقرار در دو دشت مرودشت و ممسنی از هزاره‌های دور تاکنون استمرار دارد. به‌منظور مطالعه‌ی چگونگی ارتباط عوامل طبیعی با انتخاب زیستگاه‌ها و نتیجتاً تاثیر این دو بر الگوی پراکندگی محوطه‌های فرهنگ باکون، طرح بازنگری و بررسی محوطه‌های دارای این فرهنگ در فارس برنامه‌ریزی شد و در راستای آن محدوده‌ی جغرافیایی به مساحت حدوداً 226840 کیلومتر مربع مورد بررسی قرار گرفت. از بین 62 محوطه مورد بازنگری تنها از 38 محوطه، سفال باکون الف به‌دست آمد. برای تحلیل الگوی استقراری این محوطه‌ها، در ابتدا روابط میان سکونتگاه‌ها و میزان تاثیر عوامل محیطی بر نوع انتخاب آن‌ها توسط نرم افزار بررسی سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (gis) مورد سنجش قرار گرفت تا ارتباط بین عوامل محیطی با میزان جذب استقرار محوطه‌ها مشخص گردد. مطالعه‌ی اطلاعات به‌دست آمده، نشان از افزایش وسعت محوطه‌ها با افزایش ارتفاع از سطح دریا دارد و این همان چیزی است که دشت‌های فارس را از سایر مناطق فرهنگی ایران متفاوت می‌کند. سایر عوامل محیطی نظیر فاصله از رودخانه‌ها و میزان بارش مدل نرمالی را مانند دیگر مناطق نشان می‌دهد. وضعیت آب‌وهوایی منطقه، خبر از اقلیمی خشک و نیمه‌خشک دارد؛ به‌همین دلیل، هر جا که محیط اجازه داده، حتی در دشت‌های کم‌وسعت میان‌کوهی، گروه‌های پُرجمعیت ناچار به استقرار شده‌اند. در این بین محوطه‌های وسیعی نیز دیده می‌شوند که با توجه به انبوه داده‌های باستان‌شناختی انباشته شده، شاید بتوان آن‌ها را به‌عنوان مکان‌های مرکزی و تاثیرگذار در منطقه به‌حساب آورد.