بررسی و تحلیل سفال‌ های دوره اسلامی مجموعه معماری دست‌کند زیرزمینی سامن ملایر

سفال به‌عنوان یکی از ارزشمندترین داده‌های باستان‌شناسی است که به دلیل تولید فراوان و همچنین دوام آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد فرهنگی است که همیشه دگرگونی‌ها و نوآوری‌های مختلفی را در شکل و نقش بر خود پذیرفته که بخشی از آن بر اثر تطور و رشد درونی فرهنگ‌ها در گذر زمان به‌وجود آمده ‌است. مجموعه‌ی معماری دست‌کند زیرزمینی سامن ملایر، یکی از محوطه‌های شاخص و منحصر به‌فرد از نظر داده‌های فرهنگی، به‌ویژه یافته‌های سفالی است که از آن، گونه‌های مختلف سفال‌های دوران اسلامی یافت شده است. سوالات اصلی مطرح در این پژوهش عبارتند از: تکنیک‌های‌ رایج سفالینه‌های مجموعه‌ی معماری دست‌کند زیرزمینی سامن ملایر کدامند؟ یافته‌های سفالی این مجموعه مربوط به کدام دوره‌ی زمانی است؟ براساس شواهد، یافته‌ های سفالی این مجموعه وارداتی هستند؟ نگارندگان در این نوشتار به بررسی و مطالعه‌ی گونه‌های مختلف سفالی به‌دست آمده از 4 فصل پژوهش‌ باستان‌شناسی در این مجموعه می‌پردازند و تجزیه و تحلیل گونه‌های مختلف سفالی از لحاظ تکنیک، فرم، تزیینات بپردازند. روش تحقیق در این مقاله براساس نتایج حاصل از فعالیت میدانی (کاوش‌های باستان‌شناختی) و مطالعات کتابخانه‌ای به‌صورت استفاده از گزارش‌های باستان‌شناسی و منابع کتابخانه‌ای مرتبط با این موضوع است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد گونه‌های شاخص سفالی این محوطه عبارتند از: سفالینه با تکنیک قالب‌زده کتیبه‌دار، سفال با تزیین ترصیع، سفال با تزیین لعاب پاشیده (اسگرافیاتو)، نقاشی روی‌لعاب (مینایی)، نقاشی زیرلعاب (قلم‌مشکی) با نقوش مسبک انسانی و حیوانی، آبی و سفید و نمونه‌های سفال زرین‌فام است که از لحاظ زمانی این یافته‌ها مربوط به قرون میانی و متاخر اسلامی است.