حضور سکاها در شمال غرب ایران مطالعه موردی گورستان خرم آباد مشگین شهر، اردبیل

ورود اقوام کوچ‌روی سکایی به کشمکش‌های سیاسی و نظامی غرب آسیا در هزاره‌ی اول ق.م. تاثیرات عمیقی بر روابط فرهنگی، سیاسی و نظامی اقوام مختلف حاضر در این حوزه‌ی جغرافیایی گذاشت. چنین ورود و هجومی با گزارشات تاریخی و همچنین مدارک باستان‌شناختی قابل بررسی است. در پژوهش حاضر با استفاده از نتایج کاوش باستان‌شناختی گورستان خرم‌آباد مشگین‌شهر (استان اردبیل)، حضور اقوام سکایی در شمال‌غرب ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به تبیین آن پرداخته شده است. با وجود این‌که سابقاً بحث‌هایی در مورد محوطه‌ی زیویه و انتساب آن به این اقوام شده، ولی هم‌چنان یکی از مهم‌ترین مشکلات و ضروریات مطالعات سکاشناسی، فقدان اطلاعات باستان‌شناختی از این اقوام در شمال‌غرب ایران است. مقاله‌ی حاضر با درک چنین ضروریتی، به‌صورت توصیفیتحلیلی، با استناد به داده‌های میدانی باستان‌شناختی و با رویکردی مقایسه‌ای انجام پذیرفته است. هدف از چنین پژوهشی، تببین حضور این اقوام و همچنین رسیدن به‌درکی روشن از داده‌های مختص به آن‌ها در حوزه‌ی شرقی شمال‌غرب ایران است. برای مطالعه در باب چنین موضوعی آن‌چه که مهم به‌نظر می‌رسد، شناخت ویژگی‌های مختص اقوام سکایی در شمال‌غرب ایران است. مهم‌ترین شاخصه‌های باستان‌شناختی این اقوام در شمال‌غرب ایران چیست؟ با کدام داده‌ها می‌توان حضور ایشان را تبیین نمود؟ داده‌های محوطه‌ی مورد بحث، با یافته‌های باستان‌شناختی کدام حوزه‌ها قابل‌مقایسه است؟ این پرسش‌ها و مجهولات این چنینی و پاسخ به آن‌ها می‌تواند درک روشنی از حضور اقوام سکایی در شمال‌غرب ایران را فراهم سازد و مهم‌تر از همه، می‌تواند پیش‌زمینه‌ی مناسبی را برای مطالعات سکاشناسی فراهم سازد. پژوهش حاضر، نشانگر وجود یک ارتباط فرهنگی نزدیکی بین داده‌های سکایی شمال‌غرب ایران و یافته‌های مربوط به این اقوام در مناطق همجوار است. بسیاری از یافته‌های سکایی نواحی قفقاز و هم‌چنین نواحی مختلف آسیای میانه و مرکزی را می‌توان در مقام مقایسه با یافته‌های سکایی گورستان خرم‌آباد مشگین‌شهر بدان‌ها اشاره نمود.