بررسی باستان شناختی زیستگاه های باکون در شرق فارس، دشت فسا

باکون یکی از شاخص‌ترین فرهنگ‌های پیش‌ازتاریخ فارس است که تقریباً یک بازه‌ی زمانی 800 ساله (4000-4800 ق.م.) را در بر می‌گیرد. در این دوره، تحولات زیادی در پیشرفت‌های فنی، فرهنگی، بافت اجتماعی و اقتصادی جوامع رُخ داد. تاکنون مطالعه‌ی آثار این دوره بیشتر در حوضه‌ی رود کُر متمرکز بوده و دیگر حوضه‌ها تا حدودی مهجور مانده است. در پژوهش حاضر، آثار این دوره در شهرستان فسا که از زیستگاه‌های اصلی دوره‌ی باکون بوده، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی‌های انجام شده در این منطقه افزایش شدیدی را در شمار محوطه‌های باکون نشان می‌دهد، به‌طوری‌که تعداد زیستگاه‌ها‌ از 15 محوطه در دوره‌ی نوسنگی جدید به 42 محوطه در دوره‌ی باکون رسید. به‌عبارتی شمار محوطه‌های مرتبط با دوره‌ی باکون نسبت به دوره‌ی نوسنگی جدید تقریباً سه برابر شد. در این دوره بخش‌های زیادی از دشت فسا برای اولین‌بار مسکونی شد و زیستگاه‌های جدیدی در سرتاسر منطقه شکل گرفت. با توجه به اطلاعات حاضر، پس از حوضه‌ی رود کُر، بیشترین تعداد محوطه‌های باکونیِ حاشیه‌ی جنوبی زاگرس در منطقه‌ی فسا قرار دارد. در این راستا، یکی از نکات برجسته و حائز اهمیت در نوشته‌ی حاضر، درک چرایی افزایش محوطه‌های باکونی منطقه نسبت به دوره‌ی نوسنگی جدید و شناخت مولفه‌های موثر در آن است. بدین‌منظور، تمام محوطه‌های باکونی منطقه از جنبه‌های مختلف مانند: دسترسی به منابع آب، خاک مناسب، پوشش گیاهی و همچنین ارتفاع آن‌ها نسبت به سطح دریا مورد مطالعه قرار گرفته است. به‌نظر دسترسی به منابع آب، نقش به مراتب موثرتری در پراکنش محوطه‌های این دوره داشته است. از دیگر عوامل موثر در الگوی پراکنش این محوطه‌ها، وجود خاک مناسب برای کشاورزی و مراتع وسیع برای دامپروری بوده است. با توجه به الگوی پراکنش محوطه‌های باکونی، به‌نظر می‌رسد در این دوره، یک نوع معیشت توامان کشاورزی و دامپروری در منطقه رواج داشته است.