تاملی بر فرآیند نوسنگی شدن در منطقه ی جنوب شرق دریای مازندران و فلات مرکزی ایران

در شماره‌ی 4 مجله‌ی پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران مقاله‌ای تحت عنوان «نوسنگی و نوسنگی‌شدن در سرزمین‌های پست شرق مازندران بر اساس بررسی‌های باستان‌شناختی» منتشر شده است که موضوع مورد بحث و برخی مفاهیم به‌کار رفته در آن مقاله، دستاویز نگارش مقاله‌ی حاضر شده است. نویسندگان مقاله‌ی مزبور بر اساس حضور محوطه‌های میان‌سنگی هم‌چون غارهای علی‌تپه، هوتو، کمربند و کمیشان و شناسایی تعدادی محوطه‌ی نوسنگی از طریق بررسی در اطراف این غارها، فرآیند نوسنگی‌شدن در منطقه‌ی جنوب‌شرق دریای مازندران را بومی تلقی کرده‌ و بدون توجه به داده‌های معیشتی، صرفاً بر اساس پراکنش محوطه‌های فراپارینه‌سنگی و نوسنگی در منطقه و تغییر در فناوری دست‌افزارهای سنگی حاصل از کاوش‌های صورت گرفته در محوطه‌های غاری، به مطالعه‌ی چنین فرآیندی در منطقه‌ی جنوب‌شرق دریای مازندران دست یازیده‌اند. مفاهیم مقاله‌ی مورد بحث هم‌چون نوسنگی‌شدن، تئوری نوانتشارگرایی، بومی بودن فرآیند نوسنگی‌شدن در منطقه و طریقه‌ی مطالعه‌ی فرآیند گذار از فراپارینه‌سنگی به نوسنگی در این مقاله به بوته‌ی نقد گذاشته شده و سپس بر اساس تئوری نوانتشارگرایی و داده‌های موجود به تبیین فرآیند نوسنگی‌شدن در منطقه‌ی جنوب‌شرق دریای مازندارن پرداخته شده است. داده‌های موجود برای مطالعه‌ی فرآیند نوسنگی‌شدن منطقه‌ی جنوب‌شرق دریای مازندران از کاوش‌های غارهای علی‌تپه، کمربند، هوتو و کمیشان و کاوش محوطه‌ی نوسنگی بی‌سفال سنگ‌چخماق در حاشیه‌ی شمالی دشت کویر ایران، حاصل شده است و نگارندگان با مرور داده‌های معیشتی، استقراری و اقلیمی در منطقه‌ی جنوب‌شرق دریای مازندران به این نتیجه دست یافته‌اند که بر اساس داده‌های موجود فرآیند نوسنگی‌شدن در منطقه به‌صورت برون‌زا بوده و سبک زندگی نوسنگی از منطقه‌ی شرق هلال‌حاصلخیزی به منطقه معرفی شده است. با این‌حال دانش ما در زمینه‌ی نحوه‌ی مهاجرت افراد یا ایده و همچنین برهم‌کنش میان مردمان کشاورز تازه رسیده به منطقه با شکارچیانگردآرونده خوراک بومی منطقه اندک است