مقایسه کتیبه نگاری دو مسجد: گوهرشاد و کبود

آن‌چه در این نوشتار بدان پرداخته شده است، شامل معرفی هنر خوش‌نویسی و کتیبه‌نگاری در قالب صنعت کاشی‌کاری دوره‌ی تیموری و دوره‌ی دوم سبک آذری خواهد بود. برای این‌منظور دو مسجد از این دورانِ پُر فراز و نشیب هنری ایران (سده‌های میانی هنر اسلامی) به‌عنوان موارد مطالعاتی در نظر گرفته شده است. مساجد گوهرشاد و کبود در این دوران از آثار برجسته و پابرجای هستند که می‌توان به‌درستی کتیبه‌های موجود در آن‌ها را بررسی و مطالعه نمود. هرچند پیش از این، مطالعاتی در زمینه‌ی سبک‌شناسی و مقایسه‌ی تزیینات مساجد تیموری انجام گرفته است، اما مقایسه‌ی تحلیلی خطوط به‌کار رفته در کتیبه‌های دو مسجد گوهرشاد و کبود در این جستار امری تازه بوده و اهمیت پژوهش مورد نظر بدان است. همچنین در این بررسی تفاوت‌ها و یکسانی‌های نوشتاری، ترکیب رنگی و نیز چگونگی جای‌گزینی کتیبه‌ها در بنا تجزیه‌وتحلیل شده است. هدف اصلی این پژوهش، یافتن نقطه‌ی عطف هنر خوش‌نویسی دوران تیموری با مطالعه‌ی موردی بر روی دو مسجد «گوهرشاد» و «کبود» بوده است. در این پژوهش که به‌صورت مقایسه‌ای انجام گرفته، نتایج قابل‌توجهی به‌دست آمده است که می‌تواند به پژوهشگران عرصه‌ی هنر و معماری اسلامی در بررسی‌های آتی کمک نماید. برآیند پژوهش پیشِ‌رو را می‌توان این‌گونه بیان نمود: یافتن وجه‌تمایز و همچنین یکسانی میان نوشتارهای این دو مسجد و توجه به شیوه‌های نگارشی کتیبه‌ها و چگونگی بهره‌گیری از رنگ‌های متنوع در آرایش بدنه‌های این دو بنا (زمینه‌ی کتیبه‌ها) و نیز موضوعات و محتوای بیان شده در کتیبه‌ها که در متن اصلی به‌صورت کامل تجزیه و تحلیل شده است. در نهایت، خطوط در ترکیب با کاشی‌های معرق، معقلی و آجر، و همچنین نقوش هندسی و اسلیمی، زیبایی هر دو بنای مذهبی را دوچندان کرده است.