اهمیت قلاع و استحکامات دوره‌ی قاجارِ منطقه شهداد در برقراری امنیتِ اجتماعی حاشیه غربی کویر لوت

سرزمین ایران با موقعیت خاص جغرافیایی خود، پیوسته دستخوش تهاجمات، جنگ‌ها و لشکرکشی‌ها بوده است، چنانچه مطالعه‌ی قلعه‌ها و استحکامات دفاعی ایران در هر دوره‌ و مکانی، اطلاعات ارزشمندی در مورد سیستم تدافعی آن به‌دست می‌دهد. طی بررسی روشمندی که در منطقه‌ی شهداد در سال 1390 هـ.ش انجام گرفت، 19 قلعه در حاشیه کویر لوت شناسایی گردید که تاکنون هیچ‌گونه مطالعه‌ای در خصوص آن‌ها صورت نگرفته است. با توجه به تعداد و تنوع این ساختارها بحث و بررسی پیرامون آن‌ها ضروری به‌نظر می‌رسد. بر این اساس، پژوهش حاضر در تلاش است نقش قلاع فوق را در امور نظامی، تدافعی و امنیتی منطقه ارزیابی کند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد این ساختارها در تحولات سیاسی و اجتماعی منطقه نقش تعیین‌کننده‌ای داشته‌اند که می‌توانسته ارزش آن‌ها را بیش از پیش نمایان کند. چنانچه هسته‌ی شکل‌گیری خودِ شهر شهداد، قلعه کهنه شهداد بوده است. هم‌چنین به‌علت ناامنی حاشیه غربی کویر لوت، وضعیت استراتژی و سوق‌الجیشی شهداد و قرارگیری آن بر سر راه ارتباطی کرمان ـ خراسان، پتانسیل‌های قابل توجهی در خصوص قلاع و استحکامات دفاعی برای این منطقه می‌توان در نظر گرفت. بیشتر قلاع این دوره مربوط به قرون متاخر اسلامی به‌خصوص دوره قاجار است که برخی از آن‌ها بر پایه قلاع قدیمی‌تر ساخته شده‌اند. با توجه به عدم امنیت منطقه در این دوره، ساخت قلاع فوق امری منطقی است. روش به‌کار رفته در پژوهش حاضر به‌منظور دستیابی به اهداف یاد شده، استفاده از  بررسی سیستماتیک و روشمند باستان‌شناختی در کنار تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از آن و بهره‌گیری از نتایج انتشارات صورت گرفته در مورد استحکامات تدافعی و قلاع می‌باشد.