تحلیل عنصری سکه های نقره هخامنشی و اشکانی با استفاده از روش آنالیز PIXE

با مطالعه و اندازه‌گیری خلوص و عیار سکه‌های نقره، می‌توان به اطلاعاتی در زمینه وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی حکومت‌های مختلف دست یافت. در این پژوهش 27 سکه نقره هخامنشی و 15 سکه اشکانی که در «موزه ملی ایران باستان» و 47 سکه نقره اشکانی که در موزه «تماشاگه پول» نگه‌داری می‌شوند، مورد آنالیز و بررسی قرار گرفته است. با استفاده از روش آنالیز پیکسی، عناصر آلومینیوم (al)، گوگرد (s)، کلر (cl)، کلسیوم (ca)، تیتانیوم (ti)، منگنز (mn)، آهن (fe)، مس (cu)، روی (zn)، نقره (ag)، سرب (pb) و طلا (au) در سکه‌ها اندازه‌گیری شده است. با توجه به این‌که عناصر فلزی نقش مهمی در تعیین  عیار سکه‌های هخامنشی و اشکانی دارند، غلظت عناصر فلزی این سکه‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این بررسی‌ها، نشان می‌دهد که سکه‌های دوره هخامنشی و اشکانی براساس غلظت ناخالصی‌های فلزی مانند سرب، طلا، مس و آهن اختلاف فاحش دارند و در تحلیل آماری سکه‌های دو دوره‌ی هخامنشی و اشکانی را، می‌توان کاملاً از هم تشخیص داد. تغییرات عیار در سکه‌های دوره‌ی اشکانی بیش‌تر است که نشانه استقلال بیش‌تر مناطق مختلف قلمرو اشکانی‌ها در ضرب سکه و تفاوت‌های فناوری استخراج فلزات قیمتی در این مناطق است.