فرهنگ یانیق یا کورا-ارس؛تاکیدی بر عنوان کورا-ارس بر اساس مطالعات آماری

پراکندگی سفال «کورا-ارس» در گستره وسیعی از خاورنزدیک، از شمال‌شرقی آناتولی تا جنوب لوانت درهزاره 4 و 3 ق.م. موضوع بحث و پژوهش بسیاری بوده است. مقاله حاضر، نتایج مطالعات گونه‌شناختی و مقایسه‌های سفالی انجام گرفته برروی 6 محوطه عصر مفرغ قدیم در شمال‌غرب ایران را نشان می‌دهد. در این تحلیل، مجموعه سفالی محوطه یانیق که گاهاً از آن با عنوان مصطلح «فرهنگ یانیق» یاد می‌شود، به‌عنوان مجموعه مرجع برای مقایسه در نظر گرفته شده است و مجموعه‌های سفالی محوطه‌های «گوی‌تپه»، «هفتوان‌تپه»، «کهنه‌پاسگاه»، «کهنه‌تپه» و «کول‌تپه» جلفا، با 85 نوع از این مجموعه که به تفصیل در پایان‌نامه سامرز[1] آورده شده است، مقایسه گردیده‌اند. در گام نخست، 496 قطعه سفال از 5 محوطه در 4 گروه گونه‌شناسی گردید؛ در گام بعدی، نمونه‌ها با مجموعه سفالی یانیق مقایسه و میزان شباهت نمونه‌های قابل مقایسه در جداول مربوط به هر محوطه ثبت شده است. سفال‌های مقایسه شده همانندی‌هایی را با 37 نوع از ظروف یانیق نشان می‌دهند که 15 نوع آن شامل تنوعی از کاسه‌ها و 19 نوع شامل انواعی از سبوها است؛ در بین این محوطه‌ها، کول‌تپه جلفا با 14 نوع و محوطه کهنه‌پاسگاه با 6 نوع، به ترتیب بیشترین و کم‌ترین شباهت را با مجموعه سفالی یانیق نشان می‌دهند. در مجموع فرم و شکل مجموعه‌های سفالی مقایسه‌شده، شواهد اندکی از حضور سفال یانیق را در مناطق دیگر شمال‌غرب نشان می‌دهند و شاید با احتیاط بتوان گفت که بین این محوطه با محوطه‌های دیگر، برهم‌کنش بین‌محوطه‌ای اتفاق نیفتاده است و هم‌گونی قابل ملاحظه‌ای، به‌غیر از ویژگی‌های فنی در مجموعه‌های سفالی محوطه‌ها دیده نمی‌شود. مقایسات انجام گرفته در راستای تاکید بر استفاده از اصطلاح کورا-ارس، برای اطلاق به فرهنگ عصر مفرغ قدیم در این حوضه جغرافیایی که غرب و شرق فلات‌مرکزی را نیز، در برمی‌گیرد بوده است؛ تا هم از تعدد عناوین استفاده شده کاسته شود و هم این‌که عنوانی استفاده گردد که ویژگی‌های این فرهنگ را به‌صورت جامع‌تری نشان می‌دهد. [1]. (summers, 1984).