صنایع سنگی محوطه چیاسبز شرقی، سد سیمره:تغییرات تکنولوژیکی از دوره انتقالی نوسنگی به نوسنگی بی سفال در غرب ایران

فصل اول کاوش نجات بخشی در محوطه چیاسبز شرقی منجر به شناسایی 7 فاز استقراری با بقایای فرهنگی مختلفی از قبیل معماری، ادوات سنگی، اشیا استخوانی، تدفین و بقایای گیاهی و حیوانی به هم‌راه صنایع‌سنگی مربوط به اوایل هزاره نهم تا اوایل هزاره هفتم ق.م. شد. صنایع‌سنگی این محوطه بیان‌گر تغییرات تکنولوژیکی از دوره انتقالی نوسنگی (8000-9500 پ.م.) به نوسنگی بی‌سفال (6500-8000 پ.م.) هستند. به‌نظر می‌رسد ابتدا در فاز تحتانی تمرکز بر تولید تراشه یا تلفیقی از تراشه و ریزتیغه بوده و سپس در فاز بالاتر روش فشاری برای تولید ریزتیغه و تیغه در ابزارسازی رایج می‌شود که همان سنت «معلفاتی» در منطقه است. در این راستا، ابتدا سنگ‌مادرهای بی‌شکل و یک‌سویه یا دوسویه تراشه و نیز سنگ‌مادر مختلط رایج بوده ولی با شروع دوره نوسنگی (حدود 8000 پ.م.) سنگ‌مادرهای ریزتیغه و تیغه مانند نمونه‌های فشنگی شکل جای آنان را گرفته‌اند. روند تغییرات از انتقالی نوسنگی به نوسنگی ‌بی‌سفال در مواد خام نیز پیداست؛ در فاز تحتانی چیاسبز شرقی، اغلب از چرت جگری رنگ محلی استفاده شده و در فاز جدیدتر فلینت هم در تولید ابزار رفته است. اما فلینت با گذشت زمان در فازهای جدیدتر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است؛ هم‌چنین در سه فاز فوقانی (حدود اواخر هزاره هشتم پ.م. تا اوایل هزاره هفتم پ.م.) قطعات ابسیدین برای تولید ابزار به محوطه آورده شده‌اند. مطالعات آزمایشگاهی بیان‌گر وجود منبع این قطعات ابسیدین در منطقه نمروداغ ترکیه است. تغییرات مشهود در صنایع‌سنگی چیاسبز شرقی همگام با دیگر استقرارهای غرب ایران است.