مطالعه معماری مذهبی دوره ماد و تداوم آن تا دوره اشکانی بر اساس داده های باستا نشناسی به دست آمده از نوشیجان و قومس

تاسفانه در ارتباط با اعتقادات مذهبی اقوام ایرانی، قبل از دروه ساسانی، اطلاعات اندک و ابهامات بسیاری وجود دارد. در این وضعیت هر نوع داده ای م یتواند بسیار راهگشا باشد. معبد مرکزی نوشیجان و نمونه های مشابه دوره اشکانی در قومس، با توجه به ماندگاری بی نظیر و داده های به دست آمده، می توانند کمک زیادی به شناخت اعتقادات اقوام ایرانی در دوره ماد و اشکانی ارایه دهند. مطالعه این بناها نشان می دهد علی رغم فاصله ی زمانی و مکانی قابل توجه، قرابت های بسیار نزدیکی میان آنها وجود دارد که بر اساس آن، می توان نتیجه گرفت این بناها به سنت مذهبی واحدی)احتمالاً زردشتی( تعلق داشته است. این اعتقاد اولین بار در دوره ماد ظاهر شده و با محافظه کاری و معماری ویژه ای، تا دور ههای متاخرتر تداوم یافت.