خوارزم در دوره ی هخامنشی: از ساتراپی تا استقلال از شاهنشاهی

چکیدهبا تاسیس هییت باستان شناسی خوارزم در اواخر دهه ی 1930 میلادی توسط س.پ. تولستوف، باستان شناس مشهور روس و انجام کاو ش ها و بررسی های رو شمند باستان شناختی، اطلاعات ذیقیمتی از حضور هخامنشیان در خوارزم به دست آمد. از محوطه های مهم متعلق به این دوره که توسط هییت مزبور کشف و مورد کاوش قرار گرفتند بایستی از کیوزلی گیر و کلال یگیر نام برد. کاخ کیوزل یگیر دارای تالار ستون داری است که اولین بار در دور هی هخامنشی در خوارزم ظاهر شد و از کلالی گیر نیز قطعات سرستون و ریتون های هخامنشی به دست آمد. اولی را نخستین پایگاه قدرت هخامنشیان در خوارزم در اواخر سده ی ششم ق.م و دومی را مقر ساتراپی خوارزم در دوره ی هخامنشی در قرن پنجم ق.م تعبیر کرده اند. با از سرگیری پژوهش های باستان شناختی در خوارزم پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی محوطه های هخامنشی بیشتری مانند: تاشکیرمان و کازالی یاتکان شناسایی و مورد کاوش واقع شدند. اولی به عنوان یک مرکز مذهبی معرفی شد و در بردارنده پایه ستون هایی به سبک هخامنشی است و دومی در میان کانال های آبیاری باستانی قرار داشت که تاریخ برپایی آن ها به دوره ی هخامنشی می رسد. مدارک به دست آمده از محوطه های فوق حکایت از ترک آن ها در اوایل قرن چهارم ق.م دارند و این را نشانه ی استقلال خوارزم از شاهنشاهی هخامنشی در این دوره ی زمانی دانسته اند.