پروژه باستان شناسی دشت مهران: زیستگاه های دوران آغاز شهرنشینی و شهرنشینی

طی فروردین ماه سال 1389، بررسی باستان‌شناسی دشت مهران با هدف بازبینی بررسی‌های پیشین و به‌منظور شناسایی و ثبت محوطه‌های پیش از تاریخی مشهود انجام شد. پرسش و هدف اصلی از انجام بررسی، شناسایی و ارایه پراکندگی مکانی محوطه‌های پیش از تاریخ و بررسی و تحلیل این الگو به منظور ایجاد بستر برای مطالعات دقیق و گسترده باستان‌شناسی است. همان‌طور که انتظار می‌رفت، قابلیت‌های پیش از تاریخی دشت بالا بود، به‌طوری‌که، تعداد 36 محوطه باستانی اعم از محوطه باز، پناهگاه صخره‌ای و تپه شناسایی و ثبت شد؛ از بین محوطه‌های شناسایی شده تعداد 15 محوطه مربوط به دوران پیش از تاریخ (روستانشینی تا شهرنشینی) می‌باشند که در این مقاله به بحث در مورد دوره‌های زیست‌گاهی این محوطه‌ها طی دوران آغاز شهرنشینی و شهرنشینی پرداخته می‌شود. در مجموع می‌توان6 محوطه را به دوران آغاز شهرنشینی و 9 محوطه را به دوران شهرنشینی نسبت داد. بررسی‌های انجام یافته در این محوطه‌ها حاکی از برهم‌کنش جوامع پیش از تاریخ دشت مهران با فرهنگ‌های پیش از تاریخی خوزستان، دهلران و بین‌النهرین هستند. الگوی پراکندگی محوطه‌های شناسایی شده در دوران آغاز شهرنشینی، ظهور و وجود یک مرکز بزرگ در دشت را برای اولین‌بار نشان می‌دهد که در دوره پسین یعنی شهرنشینی به مرکزی بسیار بزرگ تبدیل می شود. از زیستگاه‌های شناسایی شده مدارک قوی دال بر تولید انبوه سازمان‌یافته و تخصصی به دست آمده است. در این نوشتار ضمن معرفی محوطه‌های منسوب به دوران آغاز شهرنشینی و شهرنشینی و ویژگی‌شان، به الگوی پراکندگی و کارکردشان نیز توجه شده است. در پایان نیز با بررسی و برآورد داشته‌ها، راه‌کارها و نقطه نظراتی برای مطالعات تکمیلی و دقیق‌تر آینده پیشنهاد شده است.