دوره ی نوسنگی در غرب چهارمحال و بختیاری؛ محوطه های نویافته ی بخش میانکوه، شهرستان اردل

تا پیش از سال 1387 تنها یک محوطه مربوط به دوره‌ی نوسنگی در بخش‌های ‌غربی استان چهارمحال و بختیاری شناسایی شده بود، بنابراین آگاهی ما از چگونگی یکجانشینی و توسعه‌ی معیشت کوچ‌نشینی در این منطقه بسیار اندک بود[1]. طی سالهای 1387 تا 1390 طی سه فصل بخش میان‌کوه در جنوب‌غرب شهرستان اردل که از کوهستانی‌ترین بخش‌های استان چهارمحال و بختیاری است، برای نخستین‌بار بررسی باستان‌شناختی شد که نتایج قابل‌توجهی دربرداشت؛ از جمله می‌توان به شناسایی 600 محوطه مربوط به دوره‌ی پارینه‌سنگی میانی تا دوره‌ی قاجاریه اشاره کرد که از این تعداد شمار 9 محوطه مربوط به دوره‌ی نوسنگی است. بیشتر محوطه‌های شناسایی شده‌ی نوسنگی در دره‌های سرخون و هلوسعد واقع شده‌اند. همان‌گونه که با توجه به وضعیت طبیعی منطقه قابل پیش‌بینی بود، بیشتر محوطه‌های شناسایی شده در تمامی دوره‌ها از نوع پراکندگی سفال بدون ارتفاع محسوس هستند. این محوطه‌ها بر اساس ریخت‌شناسی و مشاهدات امروزی درباره‌ی کوچ-نشینان منطقه، و نیز شمار اندک یافته‌های سطحی آنها از نوع کوچ‌نشینی هستند.بیشتر محوطه‌های شناسایی‌شده دوره نوسنگی در دره‌های کوچک و بزرگ و دامنه‌ی ارتفاعات قرار گرفته‌اند و تمامی ویژگی‌های ریخت‌شناختیِ استقرارهای کوچ‌نشینی امروزی را دارند و تنها در چند محوطه شواهدی از تداوم استقرارها دیده می-شود. با بررسی محوطه‌های نوسنگی مشخص می‌شود که تمامی آنها دوره‌ی استقراری کوتاهی داشته‌اند، به این معنا که پس از این دوره یا متروک شده‌اند یا تنها برای مدت کوتاه دیگری مسکونی بوده‌اند.سفال نوسنگی این منطقه با اندک شباهت به سفال موشکی و جری در فارس و سفال نوسنگی خوزستان بیشترین همخوانی را با سفال قلعه‌رستم نشان می‌دهد که احتمالاً منشا ‌محلی دارد. در بین فرهنگهای نوسنگی قدیم جنوب‌غرب، سفالهای قلعه‌رستم i و ii بیشترین شباهت را با محوطه‌های نوسنگی قدیم میان‌کوه دارند.