محوطۀ آغچه ریش: شواهدی نویافتۀ باستان شناسی از سلسلۀ آل بویه در شمال غرب ایرن

روستای آغچه‌ریش (آغچه شهر)، که در شهرستان چاراویماق قرار گرفته است دارای یک محوطۀ بزرگ و هم‌چنین بقعه‌هایی در مرکز روستا است که در آبان‌ماه 1399 توسط هیاتی از باستان‌شناسی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته است. طی کاوش‌های باستان‌شناسی، در این محوطه، سکه‌هایی متعلق به دورۀ آل‌بویه، ساختارهای معماری، دستبندهای شیشه‌ای، آثار سفالی ازقبیل سفالینه‌های فیروزۀ قلم‌مشکی، اسگرافیتو، شانلوه، آق‌کند، لعاب‌پاشیده و سفالینه‌های لاجوردی متعلق به قرون چهارم تا هفتم هجری‌قمری یافت شد که سفال‌های نوع اسگرافیتو و شانلوه در اکثریت می‌باشند. سفال‌ها با سفال‌های دورۀ آل‌بویه هم‌خوانی کامل داشته؛ سکه‌های یافت‌شده متعلق به دورۀ حکومت «ابوشجاع» بوده و بقعه‌هایی که در مرکز روستا باقی‌مانده‌اند دارای ویژگی و ساختار معماری بقعه‌های آل‌بویه هستند. حال از آنجایی‌که محوطۀ آغچه‌ریش تنها شواهد باستان‌شناسی حضور سلسلۀ آل‌بویه در شمال‌غرب ایران می‌باشد و تاکنون هیچ اطلاعات و شواهد باستان‌شناسی در این‌زمینه ارائه نشده است؛ این پژوهش درنظر دارد با رویکرد کیفی و با روش توصیفی-تحلیلی و جمع‌آوری داده‌ها به‌روش مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای همۀ شواهد باستان‌شناسی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. در تحلیل داده‌های این محوطه، از روش مطالعۀ تطبیقی نیز بهره گرفته شده است. پرسش اصلی پژوهش موردنظر بدین قرار است: محوطۀ آغچه‌ریش چه شواهد علمی باستان‌شناسی را درخصوص حضور آل‌بویه در شمال‌غرب ایران ارائه می‌دهد؟ براساس این مطالعه مشخص گردید که محوطۀ آغچه‌ریش دارای شواهد معماری، سکه و هم‌چنین سفالینه‌هایی می‌باشد که حضور آل‌بویه در شمال‌غرب ایران را تایید می‌نماید. این اولین شواهد رسمی باستان‌شناسی از حضور آل‌بویه در شمال‌غرب ایران به‌حساب می‌آید.

aghche rish site: newly archaeological evidence from the al-e- buya dynasty in the northwestern iran

aghcheh rish village (aghcheh shahr), which is located in east of charavimaq region, has a large site at west side and tombs in the center. the aghche rish site was excavated in november 2019 by an archeology team, from tabriz islamic art university by the supervisor of prof. mehdi kazempour. during the activity, coins belonging to the al-e- buya dynasty, architectural structures, glass bracelets, so many types of potteries (sgraffito, garous, aq kand, luster painted and minai), daily life equipment, pottery kilns and equipment’s related to pottery kilns unearthed. among potteries, some types of them, for example, sgraffito, garous, and aq kand are the majority and other types like luster painted and minai are very less. archaeological evidence shows this site had been occupied from the early islamic to middle islamic period (9th-14th ad centuries). the evidence shows the al-buyeh dynasty had politically central in this site and this site had been considered one of their important sites. now, since the aghche rish site is the only archaeological evidence of al-e- buya dynasty in northwestern iran and so far, no archaeological information and evidence has been provided in this regard, this study intends to publish the results of the archaeological excavation. this study was done with a descriptive-analytical method and which is a method of collecting field and library information. the purpose of this study is to introduce one of the important sites of the al-e- buya (salarid) dynasty in the northwest of iran. the main question of the research is: what scientific archaeological evidence does the aghcheh rish site provide regarding the presence of al-e- buya in northwestern iran? based on this study, it was determined that the aghche rish site has architectural evidence, coins as well as pottery that confirms the presence of al-e- buya in northwestern iran.