زمین باستان شناسی محوطۀ باستانی خَرَشک (روستای خرشک - استان گیلان)

در باستان‌زمین‌شناسی با تشخیص و بررسی محتوای رسوبی و چینه‌نگاری لایه‌ها و مواد باستان‌شناسی، می‌توان درک کامل و صحیحی از پیشینه‌های باستانی به‌دست آورد. پژوهش حاضر نتایج مطالعات زمین‌شناختی در محدودۀ محوطۀ باستانی خرشک را ارائه می‌کند که با هدف شناخت کلی از زمین‌شناسی محلی منطقه و به‌ویژه آگاهی از نهشته‌های آبرفتی کواترنری، که نهشته‌های سطحی در محوطۀ باستانی خرشک را نیز تشکیل می‌دهد، انجام گرفته است. این پژوهش به‌دنبال پاسخ‌گویی به پرسش‌های پیشِ‌روست؛ 1) چه ارتباطی میان محیط زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی محدودۀ باستانی خرشک با ویژگی‌های فرهنگی محوطۀ باستانی این محدوده وجود دارد؟ و 2) آیا استقرار محوطۀ باستانی خرشک متاثر از ویژگی‌های محیطی بوده است؟ به‌همین منظور، و با فرض تاثیر ویژگی‌های محیطی بر استقرار این پهنۀ زیستی-باستانی در گیلان، نمونه‌های معرف از واحدهای رسوبی جهت تعیین ترکیب کانی‌شناختی رسوبات و ویژگی‌های رسوب‌شناختی آن‌ها برداشت شده است. بستر محوطۀ باستانی خرشک را نهشته‌های آبرفتی رودخانه‌ای-دامنه‌ای تشکیل می‌دهد که شواهد فرهنگی و زیستی در آن به‌صورت قطعات سفال، قطعات شکمپایان و قطعات زغال قابل‌شناسایی است. قطعات زغالی می‌تواند دارای منشا فرهنگی باشد و یا در نتیجۀ آتش‌سوزی‌های طبیعی در رسوبات وارد شده باشد. لایه‌های رسوب طبیعی در بستر محوطۀ باستانی خرشک، بایگانی مشخصی از تغییرات آب‌وهوایی و محیطی در اواخر پلیستوسن تا اوایل هولوسن از یک رژیم آب‌وهوایی نسبتاً خشک و نبود پوشش گیاهی به سمت شرایط آب‌وهوایی نسبتاً گرم و مرطوب، که همراه با گسترش پوشش گیاهی درختی در اوایل هولوسن بوده است، را نشان می‌دهد. با مساعدتر شدن شرایط آب‌وهوایی و افزایش میزان بارندگی و دسترسی به منابع آب در منطقه، شرایط مناسب برای جذب جوامع انسانی در عصر مفرغ به منطقه فراهم شده است. تداوم استقرارهای انسانی در عصر آهن تداوم شرایط زیستی مناسب و دسترسی به منابع لازم در منطقه را نشان می‌دهد.

geoarchaeology of kharashk ancient site (kharashk village, guilan province)

in geoarchaeology, a complete and accurate understanding of ancient records can be obtained by identifying and examining the sedimentary content and stratigraphy of archeological layers and materials. this study presents the results of geological studies in kharashk ancient area site, which aims to provide a general understanding of the local geology of the area, and in particular an awareness of quaternary alluvial deposits; these deposits also forms surface deposits in the kharashk ancient site. for this purpose, samples were taken from sedimentary units to determine the mineralogical composition of the sediments and their sedimentological characteristics. in addition to the study of fine-grained alluvial deposits, the final part of this study is devoted to thick deposits of consolidated gravelly sediments located in the lower part of the kharashk river near its connection with the sefidroud river, which describes the history of the kharashk river developments and shows the tectonic and hydrologic changes in the region. the bedrock of kharashk archaeological site is the volcanic rocks of karaj formation that its outcrops can be seen in the eastern part of the ancient site of kharashk, which is represented by conglomerates with morphological and erosional features. the ancient site is located on terraces and high-altitude ancient alluvial fan - hillslope sediments. cultural and biological evidences on the surface deposits of kharashk site are composed of pottery, charcoal, and gastropods shell. small pottery fragments are founded in the alluvial deposits which their position within the sediments is largely orthogonal, indicating their insitu nature.