بررسی فضای طنبی درخانه های آل مظفر یزد

طنبی، یکی از فضاهای مورداستفاده در معماری ایرانی است که در بناهای آل‌مظفر، در: خانه‌ها، مدارس، مساجد، خانقاه‌‌‌ها و مزارها به‌کار می‌رفته است. طنبی، یکی از اجزای اصلی و مهم ساختمان در این دورۀ تاریخی بوده؛ به‌طوری‌که این فضا به‌صورت مکرر در متون تاریخی ذکرشده است. هدف این پژوهش، ردیابی کیفیت فضایی طنبی در معماری خانه‌های آل‌مظفر یزد است. در این بررسی، قدیمی‌ترین خانه‌های که تاکنون مورد ثبت و شناسایی قرار گرفته‌اند مورد استناد قرار گرفته است. با توجه به کمبود نمونۀ مطالعاتی در جاهای دیگر ایران و تعدد اشارات به خانه در متون تاریخی یزد و عدم وجود پژوهشی در ارتباط با طنبی، این پژوهش به اهمیت و جایگاه طنبی در معماری دورۀ آل‌مظفر پرداخته است. در این پژوهش پس از مطالعات کتابخانه‌ای که شامل شناخت خانه‌های دورۀ آل‌مظفر در متون تاریخی و شناخت فضای طنبی در دیگر ساختمان‌ها بوده، مطالعات میدانی صورت گرفته است. این پژوهش سعی‌بر آن دارد تا با ترکیبی از روش‌های تحلیلی-تاریخی و پژوهش نمونه‌ها و با تکیه‌بر مطالعات کتابخانه‌ای-اسنادی، به شناخت معماری مسکونی در دورۀ آل‌مظفر پرداخته و چگونگی معماری طنبی خانه‌های این دوره را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. این پژوهش به‌دنبال آن است که بداند طنبی خانه‌های آل‌مظفر دارای چه ویژگی‌هایی هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را دسته‌بندی نمود؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد در بررسی متون تاریخی یزد به سه گونۀ فضای طنبی اشاره شده است؛ گونۀ اول که در خانه‌های آل‌مظفر موجود هم رویت می‌شود، اتاق انتهای صفۀ جنوبی هست که در بعضی نمونه‌ها با آرایه‌های فراوان تزئین شده است. گونۀ دوم به‌صورت اتاقی برروی درگاه ورودی باغ‌ها بوده؛ و گونۀ سوم به‌صورت عمارتی درون باغ‌ها به‌کار می‌رفته است. طنبی، تجربۀ فضا‌سازی معمار ایرانی درون خانه‌های چهارصفه در جهت تثبیت مفهوم شاه‌نشین هست. طنبی در خانه‌ها براساس نیازهای ساختاری، کارکردی پدید آمده است و تاثیر کارکردی خود را برای همیشه در خانه‌ها باقی گذاشته است.

research of tanabi (wind guard space) in yazd muzaffaris (ilkhanate) houses

at the time of muzaffarids (ilkhanate), since this area of iran (yazd) which was a considerable part of the country, was spared from the deliberate destruction of mongol people. it can be expected that there have been continuous construction activities in this area since the seljuk period. especially according to the specific political field, under the influence of muzaffaris rulers, a special local style called muzaffaris style or due to opinion of donald wilber, “yazd school” can be identified and introduced in this field. among these, the distinctive works of architecture, mosques, monasteries, houses, aqueducts, gardens and historical neighborhoods of yazd and meybod, belonging to the same era are of special importance for defining, explaining and interpreting its subject and place urban planning. this research seeks to know the characteristics of al-muzaffar tanabi houses and whether they can be classified, as well as the reasons for their emergence? the purpose of this article is to determine the quality of tanabi in the architecture of muzaffaris houses in yazd. in this study, the oldest houses that have been registered and identified so far have been cited along with historical texts. considering not being enough sample studies in other parts of iran and the number of historical references to the houses in historical texts and no research in this fields, the importance and position of the tanabi in architecture of muzaffaris era has been discussed. in this article, after library studies, which include recognizing muzaffaris houses in historical texts and tanabi in other buildings, field studies have been done. in this research tries to recognize the residential architecture in muzaffaris era by combining interpretive- historical methods and research of examples and relying on library- documentary studies and also to study and analyze the tanabi. the results show that the tanabi is seen frequently and in different forms in the historical texts of ilkhanate timurid era. researches show that in the study of historical texts of yazd, three types of tanabi have been mentioned. in the houses of muzaffaris era, tanabi is a luxurious room at the end of the south porch, which is some examples is decorated with many arraysthe second type was used as a room at the entrance of the gardens and the third type was used as a mansion inside the gardens.tanabi was one of the first experiences of iranian architectural spacing inside four-story houses, which is aimed at establishing the concept of a royal residence in the houses.