بررسی ایکونوگرافی و سبک شناسی: روشی برای آنالیز کاربری و گاهنگاری مهرهای استوانه‌ایی کاسیت (1600-1200 ق.م)

کاسیت‌ها یکی از اقوام ایرانی بودند که در دامنه‌‌های زاگرس سکونت داشته‌اند. بسیاری از پژوهشگران با توجه به مطالعات باستان‌شناسی، زبان‌شناسی و منابع مکتوب، مکان اصلی آن‌ها را احتمالاً در رشته‌کوه‌های زاگرس (منطقۀ لرستان کنونی) می‌‌دانند. کاسیت‌ها از قرن 16/17 پ.م. بابل را تحت‌تسلط خود درآوردند و در اواخر قرن 12پ.م. عیلامیان به حکومت آن‌ها در بین‌النهرین پایان دادند. کاسیت‌‌ها تاثیر بسزایی در پادشاهی بابل و کاردونیاش داشتند. درخصوص تاریخ، باستان‎شناسی، و هنر دورۀ کاسیت مطالعات چشمگیری در خارج از ایران صورت گرفته است و نتایج این پژوهش‌ها به‌صورت کتاب‌ها و مقالات گوناگونی منتشر شده است، اما تابه‌حال تحقیقی درخورتوجه درخصوص این دوره در ایران صورت نگرفته است. این مقاله به بررسی و توصیف هنر حکاکی روی مهرهای استوانه‌ایی دورۀ کاسیت در اواخر عصر مفرغ تا اوایل عصر آهن می‌پردازد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفیتحلیلی (محتوایی) می‌باشد که براساس مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است. این پژوهش در پی پاسخ دادن به چندین پرسش می‌باشد؛ عمده‌ترین پرسش‌های این پژوهش عبارتنداز: 1 مُهرهای کاسیت به چند دسته تقسیم می‌شوند؟ 2 کاربری و تاریخ‌گذاری این مهرها چگونه بود؟ بر این‌اساس هنر حکاکی مهرهای استوانه‌ایی دورۀ‌ کاسیت به چهار سبک مختلف تقسیم شده‌اند. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که مهرهای کاسیت تحت‌تاثیر ارتباطات فرهنگی با بابل‌قدیم و آشور ساخته شده‌اند. سبک و ایکونوگرافی و کتیبه‌های مهرها نشان‌دهندۀ کاربری شخصی (خصوصی) و یا رسمی (اداری) آن‌ها است. تاریخ‌گذاری طبق ایکونوگرافی، سبک‌شناسی و کتیبه‌ها مهرها صورت گرفت. سبک اول و دوم را می‌توان در حدود قرن 1413پ.م. تاریخ‌گذاری کرد. مُهرهای شبه‌کاسیت را می‌توان با مهرهای گروه اول هم‌دوره هستند. استفاده از سبک سوم در حدود قرن 1413پ.م. آغاز شد تا اواخر قرن 12پ.م. ادامه یافت. کشف مهرهای کاسیت در مصر و یونان احتمالاً نشان‌دهندۀ تبادلات فرهنگی و سیاسی در منطقه از اواخر عصر مفرغ تا اوایل عصر آهن است.