مطالعۀ محوطه های حاشیۀ بیابان در عصر مفرغ

محوطه‌های حاشیۀ بیابان به‌عنوان یک گونه از استقرارهای عصر مفرغ، به‌واسطۀ شرایط زیستی متفاوت و نامساعد، از سایر محوطه‌ها ایجاد شده‌اند. تاکنون یک مطالعۀ مقایسه‌ای راجع‌به چگونگی و علل تشکیل، رشد و افول این نوع از استقرارها انجام نشده است. باوجود این تفاوت‌های محیطی، تحلیل‌ها و تفاسیر راجع‌به تشکیل، پیشرفت و سقوط همۀ محوطه‌های عصر مفرغ با یک معیار و سنجش یکسانی ارزیابی می‌شوند، اما محوطه‌های حاشیۀ بیابانی عمدتاً دارای شرایط سخت زیست‌محیطی و فاقد بسیاری از فاکتورهای پایدار بوم‌شناختی، برای یک اسکان پایدار هستند. حوزۀ بیابانی مورد مطالعه بین درۀ رود سند و ایران قرار گرفته است. اهداف اصلی پژوهش، شامل درک شیوۀ معیشت و گاهنگاری تطبیقی این مناطق بود که در طی آن درک مناسبی از روند شکل‌گیری، پیشرفت و فروپاشی محوطه‌های حاشیه بیابان و الگوهای معیشتی در موقعیت بیابانی میسر گشت. روش پژوهش برمبنای روش تحلیلیتوصیفی صورت گرفته است. پرسش‌های پژوهش عبارتنداز: 1گاهنگاری تطبیقی ظهور، پیشرفت و فروپاشی محوطه‌‌های عصر مفرغ حاشیۀ بیابان چگونه بوده است؟ 2 شیوه‌‌های معیشتی محوطه‌‌های عصر مفرغ حاشیۀ بیابان چگونه بوده است؟ و چه عواملی در شکل‌گیری و پیشرفت محوطه‌های عصر مفرغ حاشیه بیابان موثر بوده‌اند؟ شواهد به‌دست‌آمده، نشان می‌دهد که ظهور محوطه‌های عصر مفرغ در این مناطق در اواخر هزارۀ چهارم پیش‌ازمیلاد، توسعۀ آن‌ها در اواسط هزارۀ سوم پیش‌ازمیلاد و افول آن‌ها در اواخر هزارۀ سوم و اوایل هزارۀ دوم پیش‌ازمیلاد بوده است. علاوه‌بر آن، شیوۀ معیشتی این محوطه‌ها در ابتدا مبتنی‌بر منابع کشاورزی و دامداری و سپس در مرحلۀ توسعه، عمدتاً برمبنای دسترسی به منابع معدنی، راه‌های تجاری و فعالیت‌های صنعتی بوده است. نتایج گویای ساختار متفاوت معیشتی و اقتصادی جوامع حاشیۀ بیابان به نسبت سایر محوطه‌های عصر مفرغ است.