مطالعۀ آرایه های فلزی نصب شده بر درب بقعۀ سیدحمزۀ تبریز (با تاکید به آرایه های دورۀ قاجار)

بقاع متبرکۀ امام‌زادگان، یکی از مهم‌ترین زیارتگا‌ه‌ها در نزد مردم ایران است که همواره مورد تعظیم و تکریم قرار می‌گیرند. وجود مرقد مطهر امام هشتم شیعیان حضرت امام رضا؟ع؟ در شهر مشهد و ارادت قلبی ایرانیان به علویان از ابتدای تاریخ اسلام باعث مهاجرت آنان به ایران و درنتیجه پراکندگی بقاع متبرکه در پهنۀ جغرافیایی این سرزمین شده است. در هر منطقه و با توجه به ویژگی‌های اقلیمی و نیز رونق انواع هنرها و توجه به اعتقادات و آئین‌های مذهبی همان منطقه، بنای داخلی مقابر امام‌زادگان به‌صورت‌‌های مختلف آراسته‌شده و جلوه‌گاه هنرهای گوناگون بوده است. یکی از این زیارتگاه‌ها، بقعۀ «سید حمزه» در شهر تبریز است. برروی درب داخلی این بنا تزئینات فلزی مختلفی مشتمل‌بر صورتک‌، پنجه و کتیبه‌هایی از آیات و عبارات دعایی نصب‌شده است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی انواع و ویژگی‌های هنر فلزکاری آذربایجان در دوران معاصر است. بر این‌اساس و با توجه به منع تصویرگری و شمایل‌سازی در اماکن مقدس، پژوهش حاضر قصد دارد ضمن بررسی نقوش آثار فلزی، علت نصب این صورتک‌‌ها برروی درب این مکان را بررسی کند. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارتنداز: آثار فلزی نصب‌شده بر درب بقعۀ امام‌زاده سید حمزه چه ویژگی‌هایی دارند؟ با توجه به منع تصویرگری بالاخص در مکان مذهبی، دلایل نصب این آثار فلزی بر درب بقعۀ امام‌زاده چه بوده است؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش‌ها از روش توصیفیتحلیلی بهره گرفته شده ‌است. اطلاعات و داده‌های موردنیاز این تحقیق از طریق میدانی با مشاهدۀ آرایه‌های فلزی نصب‌شده بر درب و نیز روش کتابخانه‌ای گردآوری شده و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها با توجه به موضوع تحقیق کیفی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد این اشیاء از فلزات کم‌بها و تحت‌تاثیر هنر عامۀ عصر قاجار ساخته شده‌اند. اهمیت و جایگاه این مکان در باور عامۀ مردم، عامل نصب این اشیاء بر درب امام‌زاده و نوعی ابزار برای ادای نذر مسلمان حاجتمند بوده ‌است.