مقایسۀ تطبیقی معماری آتشکده و پایه آتشدانِ ساسانی مکشوفه از محوطۀ ویگل و هراسگان با سایر بناهای مذهبی ساسانی

بناهای مذهبی از دوران باستان تاکنون نقش مهمی در تشکیل عناصر ساختار فضایی شهر و روستاها ایفا نموده‌اند. کاوش‌های باستان‌شناسی و شواهد موجود تاریخی نشان می‌دهند، اماکن مذهبی در دوره‌های تاریخی به‌ویژه ساسانی یکی از مراکز مردم برای انجام مراسمات مذهبی بوده‌اند؛ یکی از یافته‌های اخیر کاوش‌های باستان‌شناسی در استان اصفهان، بنای مذهبی موسوم به آتشکدۀ ویگل است که از کاوش‌های محسن جاوری در سال 1389 هجری شمسی در 10 کیلومتری جنوب‌شرقی شهرستان آران و بیدگل یافت شد. مصالح این بنا برخلاف سایر بناهای هم‌عصر خویش، چینه‌ای و پلانی چلیپایی‌شکل دارد. در بخش میانی آتشکدۀ ویگل پایۀ آتشدانی مرکب از دو سکوی مربع و ساقه ستونی گچی با شیارهایی قاشقی‌شکل از مصالح گچ و قلوه‌سنگ ساخته شده است. در این‌راستا، مقالۀ حاضر با هدف بازشناسی و مقایسۀ وجوه معماری آتشکدۀ ویگل با برخی از آتشکده‌های مناطق مختلف، مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است؛ بنابراین پژوهش حاضر، براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش، تحقیقات تاریخی و تحلیلی است؛ اطلاعات مورد نیاز به دو روشِ مطالعات اسنادی و میدانی جمع‌آوری گردیده و در تلاشِ پاسخ به پرسش‌های پیشِ‌روست: 1. چگونه می‌توان بر پایۀ شواهد برجامانده از معماری این بنا، کاربری آن‌را به‌عنوان آتشکده اثبات نمود و این‌که براساس منابع تاریخی کدام گونه از آتش در این آتشکده در فروزش بوده است؟ 2. پلان معماری آتشکدۀ ویگل از چه الگویی پیروی نموده است؟ نتایج پژوهش نشان‌داد تحلیل و مقایسۀ سبک‌شناسی معماری آتشکدۀ ویگل با دیگر نمونه‌های هم‌زمان ساسانی نمایانگر شباهت‌های این اثر، نظیر معماری و یا پایه‌آتشدان در ساخت خود از الگویی مشابه نمونه‌های ساسانی بهره برده است و با وجود بقایای معماری همجوار ازجمله دالان طواف می‌توان کاربری آتشکده برای آن متصور شد؛ هم‌چنین باتوجه به مراتب آتش در این دوره، احتمالاً آتشی که در این مکان پرستش می‌شده از نوع آتش محلی (آدُران) بوده است.