|
|
|
|
تحولات فرهنگی و اقتصادی نیمۀ نخست هزارۀ پنجم پیش ازمیلاد در دشت قزوین بر پایۀ نتایج کاوش اضطراری محوطۀ خُلَهکوه تاکستان
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
داودی حسین ,مقیمی نیلوفر ,شیرازی زهره
|
|
منبع
|
پژوهش هاي باستان شناسي ايران - 1399 - دوره : 10 - شماره : 27 - صفحه:29 -54
|
|
چکیده
|
محوطۀ باستانی خُلَهکوه به‌سبب داشتن موقعیتی ویژه در بافت شهری تاکستان، مورد تخریب و تعارض قرار گرفته است. امروزه از وسعت 7 هکتاری محوطه، فقط 3.5 هکتار باقی‌مانده است. طی برنامه‌های عمرانی دهۀ 1390 ه.ش.، تصمیم بر آن بود که بخشی از محوطه تبدیل به پارکینگ وسایل نقلیه و بخشی دیگر تبدیل به فضای سبز شود. به‌همین سبب، کاوش اضطراری خُلَهکوه در سال 1393 با اهداف شناسایی شاخصه‌های فرهنگی و زیستی دوره‌های موجود و حفاظت از محوطه با آغاز و تداوم فعالیت‌های پژوهشی باستان‌شناسی به‌انجام رسید. در نتیجۀ کاوش‌ها، آثاری از یک روستای تک‌دوره‌ای مربوط به دورۀ مسوسنگ انتقالی (فلات قدیم ب) از نیمۀ نخست هزارۀ پنجم پیش‌ازمیلاد در نهشته‌های تحتانی محوطه شناسایی شد. این مرحله از روستانشینی، با وجود تحولات اساسی در فرهنگ و اقتصاد مردمان فلات‌مرکزی، بسیار حائز اهمیت است. شواهد نویافتۀ خُلَهکوه، برای درک بهتر از چگونگی رخداد و مقیاس تحولات فرهنگی و اقتصادی مردمان فلات‌مرکزی، مورد ارزیابی قرار گرفت. پرسش‌ها عبارتنداز: شاخصه‌های فرهنگیاجتماعیِ و نظام معیشتی در خُلَهکوه و برهمکنشهای فرهنگی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در هزارۀ پنجم پیش‌ازمیلاد چگونه بوده است؟ فرض بر این است که شاخصه‌های فرهنگی خُلَهکوه قابل‌قیاس با محوطه‌های هم‌زمان در فلات‌مرکزی ایران است و با این محوطه‌ها برهمکنش داشته و نظام معیشتی در دورۀ گذار از نوسنگی، ترکیبی از کشاورزی و دامپروری بوده است. روش پژوهش به این‌صورت است که پس از شرح اجمالیِ کاوش اضطراری خُلَهکوه، سعی‌بر تفسیر یافته‌ها با تاکید بر گاهنگاری نسبی و مطلق، برهمکنشهای فرهنگی، دامپروری و کشاورزی شده است. نتایج نشان می‌دهد که خُلَهکوه، ویژگی‌های محلی و مناطق همجوار را دارد. سنت‌های سفالگری نشان از یکپارچگی فرهنگی در فلات‌مرکزی در دورۀ مسوسنگ انتقالی دارد. پیشرفت قابل‌توجهی در کشاورزی مبتنی‌بر آبیاری و دامپروری با گسترش بهره‌برداری از محصولات متنوع گوسفندسانان و گاو، طی دورۀ مسوسنگ انتقالی و عصر مسوسنگ در منطقه مشاهده می‌شود؛ هم‌چنین، شواهد گیاه‌باستان‌شناسی و دیرین گرده‌شناسی نشان می‌دهد که شرایط اقلیمی خشک در اواسط هزارۀ پنجم پیش‌ازمیلاد در منطقه حاکم می‌شود. این پدیده، زیستگاه‌های انسانی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
|
|
کلیدواژه
|
برهمکنش فرهنگی، باستان شناسی زیستی، مس وسنگ انتقالی، محوطه خُلَهکوه، فلات مرکزی ایران
|
|
آدرس
|
دانشگاه تهران, آزمایشگاه مرکزی, آزمایشگاه بیوباستان شناسی, ایران, دانشگاه تهران, دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی, گروه باستان شناسی, ایران, پایگاه میراث جهانی شهرسوخته و موزۀ منطقه ای جنوب شرق, آزمایشگاه گیاه باستان‌شناسی, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Cultural and Economic Transformations of the First Half of the Fifth Millennium B.C. in the Qazvin Plain, Based on the Results of Salvage Excavations at Kholah Kouh of Takestan
|
|
|
|
|
Authors
|
Davoudi Hossein ,Moghimi Niloufar ,Shirazi Zohreh
|
|
Abstract
|
|
|
Keywords
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|