پیوندهای فرهنگی خراسان با جنوب شرق ایران و آسیای میانه غربی در دوره‌ی مفرغ جدید مطالعه‌ی موردی:ظرف نقره‌ای محوطه‌ی شهرک فیروزه نیشابور
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
باصفا حسن ,داوری محمد صادق
|
|
منبع
|
پژوهش هاي باستان شناسي ايران - 1398 - دوره : 9 - شماره : 21 - صفحه:79 -96
|
|
|
|
|
چکیده
|
روابط بین فرهنگی دوره‌ی مفرغ، موضوعی است که با آنالیز و مطالعه‌ی دست‌ساخته‌ها در رویکردی تطبیقی قابل درک است. حوزه‌ی فرهنگی خراسان به‌واسطه‌ی قرارگیری در مسیر ارتباطی شرق به غرب، اهمیت ویژه‌ای را داراست؛ هر چند که به‌دلیل عدم مطالعات «منطقه‌ی سفید باستان‌شناسی» نام گرفته است. در سال‌های اخیر به‌واسطه پژوهش‌های جدید ابعاد کوچکی از اهمیت این حوزه آشکار شده به درک چرایی فرهنگ همجوار کمک قابل‌توجهی نموده است. بین بوم‌های فرهنگی خراسان، نیشابور اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که موقعیت مکانی آن نیز سبب گسترش ویژه‌ی جوامع انسانی در دوره‌ی مفرغ گشته است. در این راستا بنیان پژوهشی این نوشتار بر نماد‌شناسی، تفسیر و مطالعه‌ی تطبیقی دست‌ساخته‌ی نقره‌ای است که از محوطه‌ی شهرک فیروزهی دشت نیشابور در سال 1387 ش. به‌دست آمده است. بررسی منشا فرهنگی و شمایل‌نگاری نقوش موجود بر اثر مذکور، درک فرآیند تجمیع نقوش مربوط به نظام‌های فرهنگی متعدد در یک منطقه و برروی یک اثر و ارزیابی جایگاه این نقوش از مهم‌ترین پرسش‌های پژوهش حاضر است. در پاسخی کلی به پرسش‌ها می‌توان گفت ک این اثر کالایی شان‌زا است که شمایل‌نگاری آن نشان از برهم‌کنش خراسان با مهم‌ترین کانون‌های فرهنگی مجاور خود در دوره‌ی مفرغ آسیای جنوب‌غربی ازجمله فرهنگ کرمان در جنوب‌شرق و بلخمرو در آسیای میانه دارد. در این پژوهش نیز تلاش می‌شود با رویکرد شمایل‌نگاری نقوش اثر مورد مطالعه، جایگاه هنری و اساطیری این نقوش ابتدا بیان و سپس منشا این نقوش در فرهنگ‌های همجوار خراسان و دلیل تجمیع این نقوش به‌صورت یک اثر ترکیبی برروی ظرف نقره‌ای محوطه‌ی شهرک فیروزه مورد ارزیابی قرار گیرد. به‌نظر می‌رسد برخی از نقوش مورد مطالعه، نماد مشترک فرهنگ‌های مذکور محسوب شده و به احتمال، طی یک فرآیند ایدئولوژیک فراگیر، در شمایل‌نگاری اثر شهرک فیروزهی نیشابور نقش شده است.
|
|
کلیدواژه
|
جاده ی خراسان بزرگ، محوطه ی شهرک فیروزه، دوره ی مفرغ، شمایل نگاری، نمادهای بین فرهنگی
|
|
آدرس
|
دانشگاه نیشابور, گروه باستان شناسی, ایران
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|