محوطه هُرمَنگان استقراری از دوره نوسنگی در حوضه رودخانه بوانات

در حوزه‌ی فرهنگی فارس، بازه‌ی زمانی نیمه‌ی دوم هزاره‌ی هفتم قبل‌ازمیلاد، تحت عنوان «دوره‌ی موشکی» معرفی شده است؛ در این دوره، الگوهای معیشتی فارس از معیشتِ مبتنی‌بر کشاورزی به معیشتِ مبتنی‌بر شکارورزی تغییر کرده و سپس در اوایل هزاره‌ی ششم قبل‌ازمیلاد، هم‌زمان با «دوره‌ی جری» معیشتِ کشاورزی به‌شیوه‌ی آبیاری تبدیل می‌گردد که این موضوع تحلیل‌های متفاوتی را به همراه داشته است. جهت شناخت و تحلیل بهتر این تغییرات معیشتی نیاز است تا دیگر دره‌های فارس نیز مورد بررسی قرار گیرند تا بتوان به تحلیلی جامع‌تر دست‌یافت. طی بررسی‌های باستان‌شناسی حوضه‌ی رودخانه‌ی بوانات از سطح محوطه‌ی هرمنگان، سفال‌های دوره‌ی نوسنگی شناسایی گردید. جهت تعیین عرصه‌ی محوطه، گاهنگاری مطلق و نسبی دوره‌ی نوسنگی در منطقه‌ی بوانات، شناخت شاخصه‌های فرهنگی، بررسی و شناخت شیوه‌ی معیشت براساس مطالعه‌ی یافته‌های گیاهی و استخوانی و برهمکنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای منطقه‌ی بوانات در دوره‌ی نوسنگی، این محوطه مورد کاوش قرار گرفت. در این مقاله سعی بر این است تا در ابتدا، یافته‌های به‌دست آمده از نخستین فصل کاوش معرفی گردد؛ سپس جایگاه این محوطه را در نوسنگی فارس تبیین نماییم. با توجه به اهداف مقاله، این پرسش مطرح شد که، محوطه‌ی هرمنگان مربوط به چه دوره‌ای است؟ ساختارهای اقتصادی مردمان ساکن در این محوطه چگونه بوده و برهمکنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن در طول دوران استقراری چگونه بوده است؟ طی کاوش‌های صورت گرفته، دو فاز استقراری شناسایی شد، با توجه به پژوهش‌های صورت گرفته، به‌نظر می‌رسد در نیمه‌ی دوم هزاره‌ی هفتم قبل‌ازمیلاد بر اثر تغییرات اقلیمی مردمانی از دیگر دشت‌های فارس به این منطقه کوچ ‌کرده‌اند. فاز قدیمی‌تر را با توجه به عدم وجود معماری، کمی ضخامت نهشته‌ها، وجود اجاق‌های متعدد می‌توان استقراری فصلی دانست و فاز جدیدتر را با توجه به وجود معماری مربوط به استقرار دائم تاریخ‌گذاری کرد. با توجه به مقایسه‌ی یافته‌های کاوش نیز این محوطه را می‌توان به نیمه‌ی دوم هزاره‌ی هفتم قبل‌ازمیلاد دانست که مواد فرهنگی آن قابل‌مقایسه با تل موشکی، تل جری ب، تل بشی، تپه رحمت‌آباد و کوشک‌هزار است.