ساختارهای اجتماعی، مهمترین عامل شکل گیری برج های خرقان (نگاه موردی؛ چرایی نبودن القاب برای سازندگان برج ها)

برج‌های خرقان دو یادگار ارزشمند از دوره‌ی سلجوقیان است. اصالت معماری، نقاشی‌های دیواری، وجود کتیبه‌های تاریخی و طرح‌های بدیع آجرکاری از خصوصیاتی است که برج‌های خرقان را به‌عنوان یک شاخص معماری آرامگاهی عصر سلجوقی نمایان ساخته است. طرح‌های بی‌نظیر و متعدد آجرکاری و معماری با صلابت برج‌ها که آن‌ها را به‌صورت شاخصی از دوران سلجوقی درآورده از سویی و شکل‌گیری این برج‌ها در ناحیه‌ی دور افتاده و نبودن القاب برای بانیان آن‌ها از سویی دیگر، به صورت مساله‌ی ابهام برانگیز درآمده است. این ابهامات اگر چه از نظر محققان داخلی و غربی دور نمانده اما تاکنون هیچ راهبرد و فرضیه‌ی مناسبی جهت پاسخ به آن ارائه نشده است. در واقع ابهامات موجود، نتیجه‌ی طبیعی فرضیه‌ی محققان غربی است که بانیان بنا را افرادی تُرک تبار و از سران نظامی منطقه و وابسته به حکومت دانسته‌اند وبا پیش‌فرض حمایت از تولید آثار هنری توسط افرادی وابسته به حکومت؛ پاسخی برای نبودن القاب در کنار نام بانیان برج‌ها ارائه نکرده‌اند. این درحالی است که طبق مستندات تاریخی و متون موجود از دوره‌ی سلجوقی شخصی مانند خواجه نظام‌الملک از ازدیاد اعطاء القاب دیوانی در دوران خود زبان به گلایه گشوده است. در این مقاله ساختارهای اجتماعی حاکم‌بر دوران سلجوقی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر موضوع شکل‌گیری آثار هنری مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به ساختارهای حاکم‌بر دوره‌ی سلجوقی و شکل‌گیری طبقات جدید اجتماعی که عمدتاً به‌واسطه‌ی گسترش روابط تجاری صورت گرفته، بانیان برج‌ها را از طبقه‌ی متوسط روبه رشد جامعه معرفی می‌کند که توانایی و تمکن مالی حمایت از ساخت چنین بنایی را داشته‌اند و با توجه به عدم وابستگی به حکومت و دربار نیازی به داشتن القاب دیوانی برای آن‌ها متصور نبوده است.