تحلیل گاهنگاری و روند تحول دوران روستانشینی در دشت پتک موسیان، دهلران

برنامه‌ی بررسی و شناسایی دشت پتک در چارچوب یکی از برنامه‌های دهگانه‌ی بررسی نجات‌بخشی طرح ملی گرمسیری با عنوان: «بررسی و شناسایی شبکه‌ی زهکشی 23» در زمستان 1394 به روش پیمایشی و فشرده انجام و منجر به شناسایی 22 محوطه‌ی دوره‌ی روستانشینی (آغازین، قدیم، میانه و جدید) گردید. برخلاف بخش غربی دشت دهلران که بررسی‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی بیشتری در آن صورت‌گرفته، دشت پتک از این حیث ناشناخته‌تر است.  نگارندگان، با هدف تعیین جایگاه گاهنگاری این دشت در دوران نوسنگی و مس‌وسنگ، درک چگونگی مکان‌گزینی محوطه‌ها، و شناخت برهم‌کنش‌های فرهنگی مبادرت به تجزیه و تحلیل مواد مکشوف نمودند. پژوهش حاضر، شناخت ما را از دوره‌های روستانشینی از لحاظ تعداد و چگونگی مکان‌گزینی محوطه‌ها و سطح ارتباطات درون‌منطقه‌ای و برون‌منطقه‌ای بهبود بخشیده است. ابزارها و اشیای سنگی مشابه نمونه‌هایی که از روی سطح برخی از محوطه‌ها و مربوط به مراحل بزمرده و علی‌کش به‌دست آمده، این فرض را قوت می‌بخشد که ساکنان دشت پتک، روستانشینی اولیه را همزمان با ساکنان بخش غربی دشت دهلران آغاز کردند.  متروک‌شدن برخی محوطه‌ها و ظهور استقرارهای جدید، از رُخ‌دادهای مهم دوره‌ی روستانشینی قدیم بودند؛ رویداد اول، در راستای دسترسی آسان‌تر و مطلوب‌تر به مولفه‌های زیست‌محیطی؛ و دومی، در چارچوب ترک اجباری محوطه‌های اصلی توسط بخشی از اعضای جامعه در اثر افزایش جمعیت به میزانی فراتر از توان جذب زیست‌محیطی آن محوطه‌ها قابل تحلیل است. دشت پتک در دوره‌ی روستانشینی میانه با افزایش محوطه‌ها (17 محوطه) و طبعاً فزونی جمعیت روبه‌رو بوده؛ در مقابل، در دوره‌ی روستانشینی جدید با اُفت شمار محوطه‌ها (7 محوطه) مواجه گردیده است.