بازتاب اعتقاد و باور به سحر و جادو در کاسه دعاها و مهرهای سحرآمیز (مطالعه ی موردی کاسه های منطقه ی میان رودان و خوزستان)

استفاده از سحر و جادو از زمان‌های کهن در میان مردمان سرزمین‌های مختلف رواج داشته و با اعتقاد به تاثیر طلسم و جادو بر رماندن و دور کردن دیوان، ارواح زیان‌کار و نیروهای شر، روش‌‌های متفاوتی را برای استفاده از آنان به‌کار برده‌‌اند. با کشف کاسه‌های سفالین نوشته‌دار که زمان آن‌ها را در دوره‌ی ساسانیان و بین قرن 3 تا 7 م. تخمین می‌زنند؛ و با قرائت متن داخل آن‌ها که به زبان‌های آرامی، مندایی، سریانی و پهلوی بودند و همچنین با یافتن تعدادی مُهر ساسانی با مضامین و تصاویر خاص، متوجه شدند که این کاسه‌ها و مُهرها بسته به‌درخواست مشتریان دارای مضامینی مانند دفع دیوان و نیروهای مخرب از شخص و متعلقات او یا طلب شفا یا جلب محبت کسی بوده‌اند. اسم‌های خاص مشتریان، دیوان و خدایان محلی و همچنین زبان استفاده شده در آن‌ها برای پژوهشگران از اهمیت خاصی برخوردار هستند. کشفیات باستان‌شناسان، استفاده از انواع طلسم را از دوران پیش‌ازتاریخ اثبات می‌کند. استفاده از این کاسه‌ها در یک دوره‌ی زمانی خاص و  در منطقه‌ی جغرافیایی محدود فرضیه‌ی تاثیر آداب و رسوم ساسانیان را در کل مناطق تحت سیطره‌ی آن‌ها قوت می‌بخشد که شامل اعتقاد به سحر و جادو و استفاده از اوراد و تعاویذ نیز بوده است. این مقاله قصد دارد به روش تاریخیتحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که دیدگاه مردم به‌خصوص در دوره‌ی ساسانیان درباره‌ی سحر و جادو چگونه بوده است و از چه شیوه‌هایی استفاده می‌کردند. کاسه‌های سفالین نوشته‌دار و مُهرهای خاصی که بر اثر کاوش‌ها کشف شده‌اند، به چه دوره‌ای تعلق دارند و به چه‌منظور استفاده می‌شدند. طرز استفاده آن‌ها به چه‌صورت بوده است. چه اطلاعاتی با مطالعه‌ی آن‌ها به‌دست خواهیم آورد و این اطلاعات چه اهمیتی دارند. در مقدمه‌ی این پژوهش ابتدا درباره‌ی سحر و جادو، مطالبی ذکر شده و کلّیاتی درباره‌ی کاسه‌دعاها و مُهرهای ساسانی آمده است. سپس در مورد کاسه‌ها و مُهرها به‌طور جداگانه و با ذکر نمونه‌ی توضیحاتی داده شده است. درواقع هدف از این پژوهش، نشان‌دادن باورها و اعتقادات مردم و روش‌های به‌کار بردن سحر و جادو در دوره‌ی باستان، به‌خصوص در منطقه‌ی میان‌رودان و خوزستان است.

The Reflection of Sasanian’s Belief on Magic and Sorcery in Some Incantation Bowls and Magic Seals (Case Study: Khuzestan and Mesopotamia Area)

From ancient time, use of magic and sorcery was prevalent among people of different countries. Ancient man lived among a host of frightening, negative demonic forces which he attempted to control or coerce in order to ensure a harmonious and benevolent wordorder. They believed on effect of magic on banishing demons and evils and had different ways for making use of them. A vast array of Magicreligious mechanisms evolved to cope with this problem in Sasanian period, including incantation bowls which were produced in vast quantities in Mesopotamia and Khuzistan more specifically in Susa during the sixth and seventh century CE., or may suppose the practice began somewhat earlier, in the fifth or even fourth century C.E. Also some Sasanian seals with special pictures and texts are supposed to be made for purpose of protection against the disease, the evil eyes. The peculiar nature of the incantation bowls raises many questions to which no satisfactory answer has yet been given. The reason for their sudden emergence in the fifth or sixth century CE remains obscure; moreover, the practice seems not to have spread outside a limited geographical region. An incantation bowl, also known as a demon bowl or devil trap bowl, is a form of early protective magic. The bowls were usually inscribed in a spiral, concentric circles beginning from the rim and moving toward the center and may be read in some cases by turning the bowl clockwise and in others counterclockwise. There are also deference’s in language and script: the texts on extant bowls are in Aramaic, Syriac, Mandaic or Pahlavi (Middle Persian). The language of the bowls is some kind of strange magical jargon incomprehensible to all but demons. It contains formulaic expressions and oral compositions which show a certain play on words normally not found in written texts. They are varying in size, shape, and type of clay. In shape, they are either hemispherical with round or flat bottoms or truncated cones with flat bases. The bowls were buried usually face down but also occasionally face to face with another bowl to form an enclosure and were meant to capture demons. According to a tradition a little salt was placed between two such bowls before they were buried. They were commonly placed under the threshold, or a gate or courtyards, within a household at the four corners of a room or bed and also in graveyards. The study of Incantation bowls is a matter of great interest and importance. They are an important source of knowledge which shed lights on old cultures, practices, beliefs. They constitute the only direct epigraphical documents of Mesopotamia, written mostly by some of the minority groups like Mandaean, Christians, Jews and others. Names that use in texts, may tell us about a person’s religion. We find clients with typically Persian (presumably Zoroastrian), names in bowls that imply despite the magical powers commonly attributed to the Zoroastrian clergy themselves, some people sought help from sorcerers outside of their community. Since the bowls are original manuscripts, they can teach us a great deal about popular religious practices and certain aspects of social life, family, structure and dwellings and provide precious evidence of how these ancient religious traditions survived or were transformed in one corner of late antique world.  This article aims to introduce these two ways of averting evil forces from life in Sasanian period and answer these questions: what was public opinion especially in the Sasanid era about magic and also what kind of information the incantation bowls provide. In introduction of this research paper, first explain about magic and sorcery and also give a short explain about bowls and seals. Afterward, illustrate about bowls and seals separately, showing belief of people and ways of using magic and sorcery in ancient time.