مدل یابی روابط ساختاری ترومای کودکی با علائم استرس پس از سانحه و گرایش به مصرف مواد با میانجیگری تجارب تجزیه‌ای در بزرگسالان

مقدمه: اگرچه شواهد زیادی در زمینه نقش ویژه ترومای کودکی در سبب شناسی اختلال استرس پس از سانحه (ptsd) و گرایش به مصرف مواد وجود دارد، اما مطالعات اندکی، مکانیسم های دخیل در  شروع و حفظ این اختلالات را بررسی نموده اند. از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی مدل یابی روابط ساختاری ترومای کودکی با علائم استرس پس از سانحه و گرایش به مصرف مواد با میانجیگری تجارب تجزیه ای در بزرگسالان انجام شد.روش کار: روش پژوهش توصیفی - همبستگی بود. جامعه پژوهش را کلیه افراد مراجعه کننده به کلینیک ها و مراکز خدمات روان شناختی شهر تهران در زمستان سال 1402 تشکیل دادند. در این مطالعه، 360 نفر به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه آسیب‌های کودکی، چک لیست اختلال استرس پس از سانحه، مقیاس آمادگی به اعتیاد و مقیاس تجارب تجزیه ای بود. برای تحلیل داده‌ها از همبستگی پیرسون، مدل‌یابی معادلات ساختاری و از نرافزار spss-26 وamos-24  استفاده شد.یافته ها: نتایج یافته ها نشان از برازش مدل مورد نظر است. مسیرهای مستقیم ترومای کودکی بر علائم استرس پس از سانحه ( (β = 0.22, t = 7.74)، گرایش فعال به مصرف مواد ، (β = 0.52, t = 3.39) و گرایش منفعل به مصرف مواد (t = 4.32, β = 0.55) معنادار بود (0/05>p). مسیرهای مستقیم تجارب تجزیه ای بر علائم استرس پس از سانحه (0/72= t= 21/70 , β)، گرایش فعال به مصرف مواد (β = 0.71, t = 17.66) و گرایش منفعل به مصرف مواد (t = 46.61, β = 0.97)معنادار بود. به علاوه ضرایب غیرمستقیم ترومای کودکی از طریق تجارب تجزیه ای بر روی علائم استرس پس از سانحه و گرایش به مصرف مواد معنادار بودند (0/05>p). به طور کلی تجربه ترومای کودکی با میانجی تجارب تجزیه ای در مجموع 67 درصد از واریانس علائم اختلال استرس پس از سانحه، 50 درصد از واریانس گرایش به مصرف مواد فعال و 92 درصد از واریانس گرایش به مصرف مواد منفعل را تبیین نمودند.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از نقش مهم ترومای کودکی و به ویژه تجارب تجزیه ای در پیش بینی علائم استرس پس از سانحه و گرایش به مصرف مواد در بزرگسالان بود. بنابراین متخصصان بالینی می توانند جهت بهبود برنامه های مداخلاتی خویش برای درمان علائم استرس پس از سانحه و گرایش به مصرف مواد، به پدیده تجزیه توجه ویژه ای داشته باشند.

modeling the structural relationships of childhood trauma with post-traumatic stress symptoms and tendency to use substance with the mediation of dissociative experiences in adults

 introduction: although there is a lot of evidence on the special role of childhood trauma in the etiology of post-traumatic stress disorder (ptsd) and tendency to substance use, few studies have investigated the mechanisms involved in the initiation and maintenance of these disorders. therefore, the present study was conducted with the aim of investigating the modeling of the structural relationships of childhood trauma with post-traumatic stress symptoms and the tendency to use substances with the mediation of dissociative experiences in adults.methods: the research method was descriptive-correlation. the research community was made up of all people who referred to clinics and psychological service centers in tehran in the winter of 2023. in this study, 360 people were selected by convenience sampling method. the research tools included childhood trauma questionnaire, ptsd checklist (pcl-c), iranian addiction potential scale and dissociative experiences scale. for data analysis, pearson correlation, structural equation modeling and spss-26 and amos-24 software were used.results: the results of the findings show the fit of the desired model. the direct paths of childhood trauma on post-traumatic stress symptoms (β = 0.22, t = 7.74), active tendency to use substances (β = 0.52, t = 3.39) and passive tendency to use substances (t = 4.32, β = 0.55) was significant (p<0.05). direct paths of dissociative experiences on post-traumatic stress symptoms (t = 0.72, β = 21.70), active tendency to substance use (β = 0.71, t = 17.66) and passive tendency to substance use (t = 46.61, β = 0.97) was significant. in addition, the indirect coefficients of childhood trauma through dissociative experiences on post-traumatic stress symptoms and tendency to use substance were significant (p<0.05). in general, the experience of childhood trauma with the mediation of dissociative experiences explained a total of 67% of the variance of post-traumatic stress disorder symptoms, 50% of the variance of the active tendency to use substances and 92% of the variance of the passive tendency to use substances.conclusions: the results of the research indicated the important role of childhood trauma and especially dissociative experiences in predicting post-traumatic stress symptoms and the tendency to use substances in adults. therefore, clinical experts can pay special attention to the phenomenon of dissociation in order to improve their intervention programs for the treatment of post-traumatic stress symptoms and tendency to use substances.